ထား၀ယ္ရာဇ၀င္အက်ဥ္း
ေရႊ၀ယ္ဧ
ထား၀ယ္ေခၚတြင္ျခင္း အရင္းအစ
ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ(၁၁)၀ါအရတြင္ ယခုထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ (၁၂)မုိင္အကြာ ေက်ာက္ေထာင့္ရြာအနီးရွိ ေ၀မိႆ ကေတာင္(ယခု ကနန္းေတာင္)ေခၚသည့္ေတာင္ထိပ္၌ ေဒသစာရီၾကြခ်ီေတာ္မူလာၿပီး ထက္၀ယ္ဖြဲ႔ေခြ ေနေတာ္မူသည္ကုိ အ စြဲျပဳ၍ ယြန္း၊ ရွမ္း၊ ယိုးဒယားတုိ႔ဘာသာျဖင့္ “ထ၀ွာ”ေဒသကို “ထား၀ွယ္တုိင္း”ဟုတြင္ေလသည္။ ေႏွာင္းအခါ အေခၚေရြ႕ေလ်ာ လာသျဖင့္ “ထား၀ယ္”ဟူ၍ ေခၚေ၀ၚၾကသည္မွာ ယေန႔တုိင္ပင္။
ယင္းအခါက ယင္းေဒသ၌ ပထမဦးစြာ ျမန္မာ၊ ယြန္း၊ ရွမ္းတုိ႔ ေရာျပြမ္းလ်က္ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ ေနထုိင္ၾကေလ သည္။
ယင္းေနာက္ ျမန္မာတုိ႔ အဆက္အႏြယ္ျဖစ္သည့္ “နရုတိမင္း”သည္ ယခု ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ ေျမာက္ဖက္ (၄၇)မုိင္အကြာ ၌ ေအာင္သာ၀တီၿမိဳ႕ (ယခု ကလိန္ေအာင္ရြာ)ကို တည္ေထာင္၍ အုပ္စုိးေလသည္။
ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၉၄ ခုႏွစ္တြင္ “နရိႏၵမင္း”လက္ထက္ ေအာင္သာ၀တီၿမိဳ႕မွ ေျပာင္းေရႊ႕ကာ ယခု ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွအ ေရွ႕ေျမာက္ဖက္ (၁၀)မုိင္ခန္႔အကြာတြင္ “ဘူမိေဒ၀နဂရၿမိဳ႕သစ္”ကို တည္ေထာင္အုပ္စုိးေလသည္။
ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၂၃ ခုႏွစ္တြင္ ယင္းဘူမိေဒ၀နဂရၿမိဳ႕မွတဖန္ ေျပာင္းေရႊ႕၍ မနီးမေ၀းေဒသ၌ပင္ (ယခု “ပကာရီ ရြာ”ဟုေခၚသည့္သတၱဳတြင္းေဒသ)၌ “မႈိင္းကာရီၿမိဳ႕သစ္”ကို ရွမ္းၿမိဳ႕စားတစ္ဦး တည္ေထာင္၍ အုပ္စုိးျပန္ေလသည္။
ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၂၇၆ ခုႏွစ္တြင္ ရွမ္းအမတ္ႀကီး “ၾသရာဂလုံ”သည္ ထား၀ယ္ျမစ္အေနာက္ဖက္ကမ္းရွိ (ယခု “ၿမိဳ႕ ေဟာင္းရြာ”ေခၚသည့္)သာဂရၿမိဳ႕ကို လာေရာက္တုိက္ဖ်က္ၿပီး (ယခု ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွေျမာက္ဖက္ ၃ မုိင္အကြာ (“ဆင္ဆိပ္ရိပ္” ေဒသ၌ “ေညာင္ခရားၿမိဳ႕”ကုိ တည္ေထာင္အုပ္စုိးခဲ့ရာ မင္း(၆)ဆက္တုိင္ ျဖစ္ေလသည္။ ယင္းေနာက္ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၃၅၇ ခုႏွစ္မွ ၄၃၈ ခုႏွစ္အထိ မြန္မ်ား လာေရာက္တုိက္ဖ်က္၍ အုပ္စုိးျပန္ေလသည္။
ယင္းသို႔ျဖင့္ ထား၀ယ္တုိင္းအတြင္းရွိ ၿမိဳ႕နယ္အသီးသီးတုိ႔ကို ျမန္မာ၊ ယြန္း၊ ရွမ္းႏွင့္မြန္မ်ား သူတျပန္ ငါတလွည့္ တုိက္ ဖ်က္၍ အုပ္စုိးၾကရာမွ...
“ဥၾသေအာ္သည္၊ ထား၀ယ္တည္”ဟူေသာ နံသင့္အကၡရာ အမွတ္သေကၤတအရ...
ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၁၆ ခုႏွစ္၊ တေပါင္းလဆန္း(၁၃)ရက္၊ စေနေန႔တြင္ (ယခု ထင္ရွားရွိသည့္ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေနရာ)၌ “သာယာ၀တီၿမိဳ႕”ဟု သမုတ္လ်က္ ၿမိဳ႕သစ္တည္၍ “မင္းနဲလွ”အုပ္စုိးေလသည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ၁၃၁၆ ခုႏွစ္၊ တေပါင္းလဆန္း (၁၃)ရက္ေန႔တြင္ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕တည္သည့္အႏွစ္(၂၀၀)ျပည့္အထိမ္းအမွတ္ ပြဲကို ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားႏွင့္(၃)ရက္တုိင္တုိင္ က်င္းပေလရာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ နာမည္ေက်ာ္ ကြက္စိပ္ဆရာႀကီး “ဒဂုံဆရာတင္” လည္း လာေရာက္၍ ကြက္စိပ္ေျပာေလသည္။
ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၂၁ ခုႏွစ္တြင္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးဦးေအာင္ေဇယ်သည္ မြန္ေဒသကို ေအာင္ႏိုင္ၿပီးေနာက္ ယိုးဒယားသို႔ စစ္ခ်ီစဥ္ ထား၀ယ္စစ္ေၾကာင္းခ်ီတပ္က ထား၀ယ္ သာယာ၀တီၿမိဳ႕ကို ေအာင္ႏုိင္သျဖင့္ မင္းနဲလွကို ကြပ္မ်က္ၿပီး ၿမိဳ႕၀န္ “ေဒ၀ဒိဗၺ”ကို အုပ္ခ်ဳပ္ထားခဲ့ေစေလသည္။
(အေလာင္းမင္းတရားႀကီးဦးေအာင္ေဇယ်သည္ ယိုးဒယားသို႔စစ္ခ်ီရာ လမ္းခရီးတြင္ နာဖ်ား၍ အနိစၥေရာက္ရွာရသျဖင့္ ယိုးဒယားခ်ီတပ္ ျပန္လည္တပ္ေခါက္ခဲ့ရေလသည္။)
ဘႀကီးေတာ္မင္းတရားလက္ထက္ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲျဖစ္၍ အဂၤလိပ္စစ္တပ္မ်ားသည္ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၈၆ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ပထမတုိက္ခုိက္သိမ္းယူၿပီးေနာက္ ယင္းႏွစ္ ေတာ္သလင္းလျပည့္ေက်ာ္(၂)ရက္ေန႔ “ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ(၈)ရက္ေန႔”တြင္ ဒုတိယေျမာက္ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ကို လာေရာက္သိမ္းယူလုိက္ေလသည္။
အဂၤလိပ္မ်ား ထား၀ယ္ကို သိမ္းယူၿပီးလွ်င္ ယခုၿမိဳ႕လယ္ရွိ ရုံးႀကီး တည္ေဆာက္ထားသည့္ဘုရားကုန္း၌ ဘုရားေစတီ ႏွင့္သိမ္မ်ားကို ၿဖိဳဖ်က္ကာ ေျမဖုိ႔ညိႇလ်က္ ခရိုင္၀န္ရုံးႀကီး တည္ေဆာက္ထားသည္မွာ ယခုမ်က္ျမင္အတုိင္းပင္။
ယင္းရုံးႀကီးႏွင့္မနီးမေ၀းေနရာမ်ားတြင္ ျမဴနီစီပယ္ရုံး၊ ဂါတ္ဌာန၊ ေစ်းႀကီး၊ အထက္တန္းေက်ာင္းႀကီးမ်ား ရွိေလသည္။ ေဆးရုံႀကီးကား ရုံးႀကီးမွ အေရွ႕ဖက္ တစ္မုိင္ခန္႔အကြာ ရွမ္းမလည္ဆြဲရပ္၌ ရွိေလသည္။
ယင္းႏွင့္မနီးမေ၀းရုံးႀကီးမွ ၂ မုိင္ေက်ာ္ခန္႔အကြာ ေက်ာက္ေမာ္ရပ္ႏွင့္ေက်ာက္ေမာ္ႀကီးရပ္မ်ားတြင္ ေထာင္ႀကီးႏွင့္စစ္ တပ္မ်ား ရွိေလသည္။ ယင္းစစ္တပ္အနီး၌ ေဘာ္လုံးကြင္းႏွင့္ေလယာဥ္ကြင္းမ်ား ရွိေလသည္။
ရုံးႀကီးမွ ေျမာက္ဖက္တစ္မုိင္နီးပါးခန္႔အကြာ ေရွးေခတ္က ကြ်ဲတုိက္ပြဲမ်ား က်င္းပရာျဖစ္သည့္ကြ်ဲတုိက္ျပင္ေျမကြက္၌ ယခုအခါ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္မီးစက္ရုံႀကီး ေဆာက္လုပ္ထားရွိေလသည္။
ရုပ္ရွင္ရုံကား (၁)ေရႊ၀ယ္သီရိရုံ၊ (၂)ႏွင္းရုံ၊ (၃)နယူးလုိက္ရုံ ေပါင္းသုံးရုံ ရွိေလသည္။ ၿမိဳ႕လယ္၌ပင္ ေရႊေတာင္စားေစတီ ေတာ္ႀကီးႏွင့္မဟာျမတ္မုနိရုပ္ပြားေတာ္။ ၂၇ ေတာင္အျမင့္ ဉာဏ္ေတာ္ရွိ ရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္၊ ရဟႏ ၱာသမုတ္သိမ္ႏွင့္ ေက်ာင္းတုိက္မ်ား ရွိေလသည္။
ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ ျမဴနီစီပယ္၏အက်ယ္အ၀န္းမွာ အေနာက္ဖက္ ထား၀ယ္ျမစ္ဆိပ္ကမ္းမွ အေရွ႕ဖက္ေလယာဥ္ကြင္းအစပ္ အထိ သုံးမုိင္။
ေတာင္ဘက္ ၾကက္စားျပင္ရပ္ကြက္မွ ေျမာက္ဖက္ ဆင္ဆိပ္ရပ္ကြက္ကမ္းနားအထိ ေလးမုိင္အက်ယ္အ၀န္းရွိေလ သည္။ ထား၀ယ္တစ္ခရုိင္လုံး၏နယ္နိမိတ္မွာ...
ေျမာက္ဖက္၌ ေမာ္လၿမိဳင္ခရိုင္၊
ေတာင္ဖက္၌ ၿမိတ္ခရိုင္၊
အေရွ႕ဖက္၌ ယိုးဒယားနယ္၊
အေနာက္ဖက္ ဘဂၤလားေအာ္မ်ား ျဖစ္ေလသည္။
ထား၀ယ္ခရုိင္ကို ၿမိဳ႕နယ္(၄)ခု ခြဲထားေလသည္။
(၁)ထား၀ယ္ၿမိဳ႕နယ္
(၂)ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္
(၃)သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕နယ္
(၄)ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္မ်ား ျဖစ္ၾကေလသည္။
(၁)ထား၀ယ္ၿမိဳ႕နယ္ကို ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ပိုင္မင္း အုပ္ခ်ဳပ္၍ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေပၚ၌ ရုံးစိုက္သည္။ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မ၌ ရဲဌာနတစ္ခု။ ၀ဲကြ်န္ရပ္၌ ရဲဌာနတစ္ခု၊ ေက်ာက္မဲေတာင္(သတၱဳတြင္း)ရြာ၌ ရဲဌာနတစ္ခု ရွိေလသည္။ စာပို႔တုိက္မွာ ၿမိဳ႕ေပၚ၌ တစ္ခု။ ေက်ာက္မဲေတာင္(သတၱဳတြင္း)ရြာ၌ တစ္ခုရွိေလသည္။
(၂)ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕ပိုင္မင္းသည္ ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕၌ပင္ ရုံးစုိက္၍ ၎ၿမိဳ႕တြင္ပင္ ရဲဌာ နတစ္ခုႏွင့္စာပို႔တုိက္တစ္ခုရွိေလသည္။ ယင္းေလာင္းလုံးၿမိဳ႕အပိုင္ ထား၀ယ္အငူစြန္းေပၚ၌ တည္ထားေသာ “ရွင္ေမာ္ေစတီ ေတာ္”သည္ ထင္ရွားေက်ာ္ေစာေလသည္။ ၎ျပင္ ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕မွအကြာ။ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေပၚမွ ဆယ္မုိင္ေက်ာ္အကြာ ထင္ရွား သည့္ေမာင္းမကန္ေရခ်ဳိးဆိပ္ ရွိသည္။ ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္သည္ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ ၈ မုိင္ခန္႔ကြာေ၀းသည္။
(၃) သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕နယ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕ပိုင္မင္းသည္ သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕တြင္ ရုံးစိုက္၍ သရက္ ေခ်ာင္းၿမိဳ႕၌ ရဲဌာနတစ္ခု၊ ၀င္း၀ရြာ၌ ရဲဌာနခြဲတစ္ခုႏွင့္စာပို႔တုိက္တစ္ခု ရွိသည္။ ယင္းသရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕ကား ရွင္ေတာင့္ပုံေျခ ရင္း၌ တည္ထား၍ ရွင္ေတာင့္ပုံေတာင္ေပၚရွိ ရွင္ေတာင့္ပုံေစတီေတာ္သည္ ထင္ရွားေက်ာ္ေစာေလသည္။ ယင္းရွင္ေတာင့္ပုံ ေတာင္သည္ ေရွးအခါက ေတာင္တက္လမ္း မတ္ေစာက္သျဖင့္...
“ေတာင့္ပုံ ေတာင့္ပုံ ရွင္ေတာင့္ပုံ
ေတာင့္ပုံမတ္ေစာက္၊ တက္မေရာက္၊
ေအာက္က ကြမ္းယာ၊ ေရႊပလားန၊ ပူေဇာ္ပါကိုေလ”ဟူ၍ ထား၀ယ္ဒိန္းသံျဖင့္ စပ္ဆုိထားရွိေလသည္။
၎သရက္ၿမိဳ႕မွ ေတာင္ဘက္ ပန္းေတာရြာရွိ “ေရႊေတာင္”ေခၚ ေတာင္သည္လည္း ထင္ရွားေလသည္။
ေအာင္ေဇယ်သေဘၤာဆိပ္
ထား၀ယ္ျမစ္သည္ ၿမိဳ႕တည္ရွိသည့္ဆိပ္ကမ္းေနရာ၌ တျဖည္းျဖည္း ေသာင္ထြန္း၍ ေရတိမ္သျဖင့္ ပင္လယ္ကူးသေဘၤာ ႀကီးမ်ား မသြားမလာႏုိင္ၾကပဲ ေလွသေဘၤာငယ္မ်ားသာ သြားလာ၀င္ထြက္ဆုိက္ကပ္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ပင္လယ္ကူးသေဘၤာႀကီး မ်ားသည္ ၿမိဳ႕မွ(၁၇)မုိင္ခန္႔အကြာ (၀ါ) ပင္လယ္၀(ထား၀ယ္ျမစ္၀)မွ မုိင္(၂၀)ေက်ာ္ခန္႔အကြာ “ဆင္ျဖဴရွင္ရြာ”ဆိပ္ကမ္း၌သာ ဆုိက္ကပ္ႏုိင္ၾကေလသည္။ ရန္ကုန္မွ ေမာ္လၿမိဳင္၊ ထား၀ယ္ႏွင့္ၿမိတ္ၿမိဳ႕မ်ားသုိ႔ အစဥ္သြားလာေနသည့္ “ေအာင္ေဇယ်သေဘၤာ ႀကီး”သည္ လစဥ္မွန္မွန္ေရာက္ရွိ၍ ဆင္ျဖဴရွင္ဆိပ္ကမ္းေဘာတံတားႀကီးတြင္ ဆုိက္ကပ္ေလသည္။
ေအာင္ေဇယ်သေဘၤာႀကီးႏွင့္အျခားေရယာဥ္မ်ားစီးသည့္ခရီးသည္မ်ား ဆိပ္ကမ္းသို႔ မေရာက္မီ ခပ္လွမ္းလွမ္းမွ ဆိပ္ ကမ္းႏွင့္ ၂ မုိင္ေက်ာ္ခန္႔အကြာတြင္ တည္ရွိသည့္ေရႊေတာင္ႏွင့္ရွင္ေတာင့္ပုံေတာင္တုိ႔၏သာယာေ၀ဆာသည့္ရႈခင္းႏွင့္ေတာင္ ထိပ္ေပၚရွိ သပၸါယ္လွစြာေသာဘုရားေစတီမ်ားကို ဖူးျမင္ရသျဖင့္ အထူးပင္စိတ္ၾကည္ႏူးဘြယ္ျဖစ္ေပသည္။ ၎ျပင္ ရွင္ေတာင့္ ပုံေတာင္ေျခရင္း၌ ေဆာက္လုပ္ထားသည့္ေနအိမ္တုိက္တာ ရုံး ရဲဌာန ေက်ာင္းစသည့္အေဆာက္အဦမ်ားကိုလည္း ရႈျမင္ရ ေလသည္။
ေအာင္ေဇယ်သေဘၤာဆိုက္ကပ္လွ်င္ ယင္းသေဘၤာဆိပ္လမ္းမွ ေရလမ္းျဖင့္ ေမာ္ေတာ္ဘုတ္၊ စက္ေလွမ်ားျဖင့္၎၊ ကုန္းလမ္းမွ ေမာ္ေတာ္ကားျဖင့္၎ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေပၚသို႔ လာေရာက္ၾကေလသည္။
ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းျဖင့္ သြားရလွ်င္ ဆင္ျဖဴရွင္ဆိပ္ကမ္းရြာမွစ၍ ၂ မုိင္ခန္႔အကြာ “ပန္းေတာရြာ” ယင္းရြာမွစ၍ ရြာ ခ်င္းဆက္စပ္လ်က္ “သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕” “ေက်ာက္ေျမာင္းရြာ” ‘‘ေမာ္ရွည္ကုန္းရြာ” “ကဇီရြာ” “ပိန္းေတာရြာ” “ပန္းျပင္ရြာ” “သ ရက္ႏွစ္ခြရြာ” “သင္းကြ်န္းရြာ” “ရန္ေတာင္ရြာ” “ေညာင္စင္ရြာ” “ေရႊဂူေခ်ာင္းတံတားႀကီး” ႏွင့္ “ေရႊဂူေတာင္” “ရွင္မုတၳီး”တန္ခုိး ႀကီးဘုရား တည္ရွိသည့္ “ရွင္မုတၳီးရြာ” “ကႏုိင္းေတာရြာ” “အလယ္ကုန္းရြာ” “ကူးတုိ႔ရြာ” “ေက်ာက္ရပ္ရြာ” “ေပါက္တုိင္းေခ်ာင္း တံတားႀကီး”ကို ျဖတ္၍ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေပၚသို႔ ေရာက္ရွိေလသည္။
(ယင္းလမ္းမွာ ထား၀ယ္မွ ၿမိဳ႕ၿမိဳ႕အထိ သြားေသာ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းမႀကီး ျဖစ္ေလသည္။)
ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕သည္ ၁၅ မုိင္ကြာေ၀းသည္။ (၄)ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ ေရျဖဴၿမိဳ႕ပုိင္မင္းသည္ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ ၁၄ မုိင္ကြာသည့္ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္တြင္ ရုံးစိုက္၍ ယင္းေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္တြင္ ရဲဌာနတစ္ခု၊ စာပို႔တုိက္တစ္ခုႏွင့္ကလိန္ ေအာင္ရြာတြင္ ရဲဌာနတစ္ခု၊ ကန္ေပါက္ရြာတြင္ ရဲဌာနတစ္ခုႏွင့္စာပို႔တုိက္တစ္ခု ထားရွိေလသည္။
ေရျဖဴၿမိဳ႕ႏွင့္ကလိန္ေအာင္ရြာသည္ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ ေရးၿမိဳ႕သုိ႔သြားသည့္ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းတြင္ ရွိ၍ ထား၀ယ္ျမစ္ဖ်ား ကိုျဖတ္၍ ေဆာက္လုပ္ထားေသာ ကလိန္ေအာင္တံတားႀကီးသည္ ၁ ဖာလုံခန္႔ရွည္၍ ထား၀ယ္ခရုိင္တြင္ အရွည္ဆုံးေသာတံ တားႀကီးျဖစ္ေလသည္။
ယင္းအျပင္ ကလိန္ေအာင္ရြာႀကီးသည္ ထား၀ယ္ႏွင့္ေရးၿမိဳ႕သြားသည့္ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းတြင္ တစ္၀က္ခရီးျဖစ္၍ ေမာ္ေတာ္မ်ား ေခတၱစခန္းခ်ရပ္နားၿပီး ေန႔လယ္စာ ထမင္းဟင္း လဘက္ရည္မ်ားကို ခရီးသည္တုိ႔ ၀ယ္ယူစားေသာက္ၾကေလ သည္။
ထား၀ယ္ခရုိင္အတြင္း ထင္ရွားတန္ခုိးႀကီးသည့္ဘုရားေစတီမ်ားမွာ...
ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေပၚႏွင့္ၿမိဳ႕နယ္တြင္း ေရႊေတာင္စားေစတီေတာ္ႀကီး၊ ေလာကမာရဇိန္မဟာျမတ္မုနိရုပ္ပြားေတာ္၊ ရပ္ေတာ္ မူ ၂၇-ေတာင္အျမင့္ရွိ ရုပ္ပြားေတာ္ႀကီး၊ ၁၈-ေတာင္ရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္ႀကီးႏွစ္ဆူ၊ သင္းခ်ဳိင္းကုန္းရွိ ၾကက္သံဒုိင္းေစတီေခၚ (ၾကက္မင္းေစတီ)။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အႀကီးဆုံးျဖစ္သည့္အလ်ားဉာဏ္ေတာ္ ၁၆၂-ေတာင္ရွိေသာ “ေလာကသရဖူေလ်ာင္းေတာ္မူဆင္းတု ေတာ္ႀကီး” “ရွင္မုတၳီးဘုရားဆင္းတုေတာ္” “ရွင္ဓာတ္၀ဲေစတီေတာ္”
ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္အပုိင္ ထား၀ယ္အငူစြန္းရွိ “ရွင္ေမာ္ေစတီေတာ္” “လက္ခတ္ေတာင္ေစတီေတာ္”
သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕နယ္အပုိင္ သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕ရွိ ရွင္ေတာင့္ပုံေတာင္ေပၚ၌ တည္ထားေသာ “ရွင္ေတာင့္ပုံေစတီေတာ္”
ေရျဖဴၿမိဳ႕အပိုင္ ကလိန္ေအာင္ရြာရွိ “ဆံေတာ္ရွင္ေစတီေတာ္” နပုလယ္ရြာရွိ “စက္ေတာ္ရာတစ္ဆူ”တုိ႔ျဖစ္ေလသည္။
ထား၀ယ္ခရိုင္မွ ထြက္ကုန္မ်ားမွာ...
ဆန္စပါး၊ သံ၊ ခဲ၊ ၾကက္ေပါင္ေစး၊ (ေကာ္ပတ္)၊ သစ္၊ ၀ါး၊ ပုိးလုံခ်ည္၊ ခ်ည္လုံခ်ည္၊ ငါးပိ၊ ငါးေျခာက္၊ ဒူးရင္းယို၊ ကြမ္း သီးေျခာက္၊ သားေရဘိနပ္၊ သီဟုိဠ္သရက္ေစ့၊ ေဆးေပါ့လိပ္၊ ဓနိဖက္၊ ဓနိသၾကား၊ တံျမက္စည္း၊ ေျမအုိးေျမခြက္ စသည္တုိ႔ပင္
မုံ႔မ်ားမွာ...
ငါးမုံ႔၊ မုံ႔ျပား၊ (မုံ႔ပစၥလက္)၊ မုံ႔ဆား၊ ေကာက္ညႇင္းေပါင္း၊ ေကာက္ညႇင္းက်ည္ေတာက္၊ ေကာက္ညႇင္းေစ့၊ မုံ႔ခြက္သား၊ မုံ႔ ေခြသား၊ မုံ႔ကလပဲ၊ မူခြာ၊ မုံ႔လက္ေကာက္၊ မုံ႔ၾကာရုိး၊ (မန္းမေရြး)၊ မုံ႔ၾကာသီး၊ မုံ႔အုန္းေႏွာက္၊ မုံ႔အုန္းသား၊ (မုံ႔လုံးေရေပၚ)၊ မုံ႔ဆီ။ ကတုိးခြာ၊ ဆီထမင္း၊ မုံ႔ၾကြပ္လိပ္၊ (မုံ႔ေလေပြ)၊ မုံ႔ဖားေလာင္း၊ (မုံ႔လက္ေဆာင္း)၊ မုံ႔ကြ်ဲသဲ၊ ဘိတ္မုံ႔၊ ထန္းမုံ႔၊ မုံ႔တီဟင္းခါး၊ မုံ႔တီ လက္သုတ္၊ စသည္တု႔ိပင္...
သံခဲထြက္သည့္ သတၱဳထြက္သည့္(၀ါ)သတၱဳတြင္း(မုိင္း)ရွိသည့္အရပ္ေဒသမ်ားမွာ...
ထား၀ယ္နယ္ေျမာက္ဖက္တြင္ ကန္ေပါက္ရြာ၊ အုန္းပင္ကြင္းရြာ၊ ျပင္ႀကီးရြာ၊ ဖားေခ်ာင္းရြာ၊ ကလုံးထာရြာ၊ တလုိင္းယာ ရြာ၊ ဇပ္းဘာရြာမ်ား ျဖစ္ေလသည္။ ေတာင္ဖက္တြင္ မယ္ကဲရြာႏွင့္ပဲ့ရြာမ်ား ျဖစ္ေလသည္။ အေရွ႕ဖက္ပုိင္းတြင္ ပကာရီရြာ၊ ပိန္း နဲေခ်ာင္းရြာ၊ ကုလားေခ်ာင္းရြာ၊ သစ္ကတုိးရြာ၊ ဟာျမင့္ႀကီးရြာ၊ ေျမးခႏီ ၱရြာ၊ ရွစ္ငုတ္ရြာ၊ သကၤန္းတုံးရြာ၊ ၀ကုန္းရြာ၊ ၀ပင္ရြာ၊ ေက်ာက္မဲေတာင္ရြာ၊ ေတာင္သုံးလုံးရြာ၊ သစ္ခက္ေခ်ာင္းရြာ၊ ဆိပ္ျဖဳန္းရြာ၊ ေျမးခံေပၚရြာ၊ ေညာင္ေခ်ာင္းရြာ၊ ေက်ာက္ဂူေတာင္ ရြာ၊ ဟိႏၵားရြာ၊ ေရႊေခ်ာင္းရြာ၊ ဖြတ္လက္တုိရြာ၊ ၀စြမ္းေခ်ာင္းရြာ၊ ေဖါင္းေတာရြာမ်ား ျဖစ္ေလသည္။
ေရႊ၀ယ္ဧ
ထား၀ယ္ေခၚတြင္ျခင္း အရင္းအစ
ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ(၁၁)၀ါအရတြင္ ယခုထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ (၁၂)မုိင္အကြာ ေက်ာက္ေထာင့္ရြာအနီးရွိ ေ၀မိႆ ကေတာင္(ယခု ကနန္းေတာင္)ေခၚသည့္ေတာင္ထိပ္၌ ေဒသစာရီၾကြခ်ီေတာ္မူလာၿပီး ထက္၀ယ္ဖြဲ႔ေခြ ေနေတာ္မူသည္ကုိ အ စြဲျပဳ၍ ယြန္း၊ ရွမ္း၊ ယိုးဒယားတုိ႔ဘာသာျဖင့္ “ထ၀ွာ”ေဒသကို “ထား၀ွယ္တုိင္း”ဟုတြင္ေလသည္။ ေႏွာင္းအခါ အေခၚေရြ႕ေလ်ာ လာသျဖင့္ “ထား၀ယ္”ဟူ၍ ေခၚေ၀ၚၾကသည္မွာ ယေန႔တုိင္ပင္။
ယင္းအခါက ယင္းေဒသ၌ ပထမဦးစြာ ျမန္မာ၊ ယြန္း၊ ရွမ္းတုိ႔ ေရာျပြမ္းလ်က္ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ ေနထုိင္ၾကေလ သည္။
ယင္းေနာက္ ျမန္မာတုိ႔ အဆက္အႏြယ္ျဖစ္သည့္ “နရုတိမင္း”သည္ ယခု ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ ေျမာက္ဖက္ (၄၇)မုိင္အကြာ ၌ ေအာင္သာ၀တီၿမိဳ႕ (ယခု ကလိန္ေအာင္ရြာ)ကို တည္ေထာင္၍ အုပ္စုိးေလသည္။
ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၉၄ ခုႏွစ္တြင္ “နရိႏၵမင္း”လက္ထက္ ေအာင္သာ၀တီၿမိဳ႕မွ ေျပာင္းေရႊ႕ကာ ယခု ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွအ ေရွ႕ေျမာက္ဖက္ (၁၀)မုိင္ခန္႔အကြာတြင္ “ဘူမိေဒ၀နဂရၿမိဳ႕သစ္”ကို တည္ေထာင္အုပ္စုိးေလသည္။
ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၂၃ ခုႏွစ္တြင္ ယင္းဘူမိေဒ၀နဂရၿမိဳ႕မွတဖန္ ေျပာင္းေရႊ႕၍ မနီးမေ၀းေဒသ၌ပင္ (ယခု “ပကာရီ ရြာ”ဟုေခၚသည့္သတၱဳတြင္းေဒသ)၌ “မႈိင္းကာရီၿမိဳ႕သစ္”ကို ရွမ္းၿမိဳ႕စားတစ္ဦး တည္ေထာင္၍ အုပ္စုိးျပန္ေလသည္။
ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၂၇၆ ခုႏွစ္တြင္ ရွမ္းအမတ္ႀကီး “ၾသရာဂလုံ”သည္ ထား၀ယ္ျမစ္အေနာက္ဖက္ကမ္းရွိ (ယခု “ၿမိဳ႕ ေဟာင္းရြာ”ေခၚသည့္)သာဂရၿမိဳ႕ကို လာေရာက္တုိက္ဖ်က္ၿပီး (ယခု ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွေျမာက္ဖက္ ၃ မုိင္အကြာ (“ဆင္ဆိပ္ရိပ္” ေဒသ၌ “ေညာင္ခရားၿမိဳ႕”ကုိ တည္ေထာင္အုပ္စုိးခဲ့ရာ မင္း(၆)ဆက္တုိင္ ျဖစ္ေလသည္။ ယင္းေနာက္ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၃၅၇ ခုႏွစ္မွ ၄၃၈ ခုႏွစ္အထိ မြန္မ်ား လာေရာက္တုိက္ဖ်က္၍ အုပ္စုိးျပန္ေလသည္။
ယင္းသို႔ျဖင့္ ထား၀ယ္တုိင္းအတြင္းရွိ ၿမိဳ႕နယ္အသီးသီးတုိ႔ကို ျမန္မာ၊ ယြန္း၊ ရွမ္းႏွင့္မြန္မ်ား သူတျပန္ ငါတလွည့္ တုိက္ ဖ်က္၍ အုပ္စုိးၾကရာမွ...
“ဥၾသေအာ္သည္၊ ထား၀ယ္တည္”ဟူေသာ နံသင့္အကၡရာ အမွတ္သေကၤတအရ...
ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၁၆ ခုႏွစ္၊ တေပါင္းလဆန္း(၁၃)ရက္၊ စေနေန႔တြင္ (ယခု ထင္ရွားရွိသည့္ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေနရာ)၌ “သာယာ၀တီၿမိဳ႕”ဟု သမုတ္လ်က္ ၿမိဳ႕သစ္တည္၍ “မင္းနဲလွ”အုပ္စုိးေလသည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ၁၃၁၆ ခုႏွစ္၊ တေပါင္းလဆန္း (၁၃)ရက္ေန႔တြင္ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕တည္သည့္အႏွစ္(၂၀၀)ျပည့္အထိမ္းအမွတ္ ပြဲကို ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားႏွင့္(၃)ရက္တုိင္တုိင္ က်င္းပေလရာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ နာမည္ေက်ာ္ ကြက္စိပ္ဆရာႀကီး “ဒဂုံဆရာတင္” လည္း လာေရာက္၍ ကြက္စိပ္ေျပာေလသည္။
ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၂၁ ခုႏွစ္တြင္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးဦးေအာင္ေဇယ်သည္ မြန္ေဒသကို ေအာင္ႏိုင္ၿပီးေနာက္ ယိုးဒယားသို႔ စစ္ခ်ီစဥ္ ထား၀ယ္စစ္ေၾကာင္းခ်ီတပ္က ထား၀ယ္ သာယာ၀တီၿမိဳ႕ကို ေအာင္ႏုိင္သျဖင့္ မင္းနဲလွကို ကြပ္မ်က္ၿပီး ၿမိဳ႕၀န္ “ေဒ၀ဒိဗၺ”ကို အုပ္ခ်ဳပ္ထားခဲ့ေစေလသည္။
(အေလာင္းမင္းတရားႀကီးဦးေအာင္ေဇယ်သည္ ယိုးဒယားသို႔စစ္ခ်ီရာ လမ္းခရီးတြင္ နာဖ်ား၍ အနိစၥေရာက္ရွာရသျဖင့္ ယိုးဒယားခ်ီတပ္ ျပန္လည္တပ္ေခါက္ခဲ့ရေလသည္။)
ဘႀကီးေတာ္မင္းတရားလက္ထက္ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲျဖစ္၍ အဂၤလိပ္စစ္တပ္မ်ားသည္ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၈၆ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ပထမတုိက္ခုိက္သိမ္းယူၿပီးေနာက္ ယင္းႏွစ္ ေတာ္သလင္းလျပည့္ေက်ာ္(၂)ရက္ေန႔ “ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ(၈)ရက္ေန႔”တြင္ ဒုတိယေျမာက္ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ကို လာေရာက္သိမ္းယူလုိက္ေလသည္။
အဂၤလိပ္မ်ား ထား၀ယ္ကို သိမ္းယူၿပီးလွ်င္ ယခုၿမိဳ႕လယ္ရွိ ရုံးႀကီး တည္ေဆာက္ထားသည့္ဘုရားကုန္း၌ ဘုရားေစတီ ႏွင့္သိမ္မ်ားကို ၿဖိဳဖ်က္ကာ ေျမဖုိ႔ညိႇလ်က္ ခရိုင္၀န္ရုံးႀကီး တည္ေဆာက္ထားသည္မွာ ယခုမ်က္ျမင္အတုိင္းပင္။
ယင္းရုံးႀကီးႏွင့္မနီးမေ၀းေနရာမ်ားတြင္ ျမဴနီစီပယ္ရုံး၊ ဂါတ္ဌာန၊ ေစ်းႀကီး၊ အထက္တန္းေက်ာင္းႀကီးမ်ား ရွိေလသည္။ ေဆးရုံႀကီးကား ရုံးႀကီးမွ အေရွ႕ဖက္ တစ္မုိင္ခန္႔အကြာ ရွမ္းမလည္ဆြဲရပ္၌ ရွိေလသည္။
ယင္းႏွင့္မနီးမေ၀းရုံးႀကီးမွ ၂ မုိင္ေက်ာ္ခန္႔အကြာ ေက်ာက္ေမာ္ရပ္ႏွင့္ေက်ာက္ေမာ္ႀကီးရပ္မ်ားတြင္ ေထာင္ႀကီးႏွင့္စစ္ တပ္မ်ား ရွိေလသည္။ ယင္းစစ္တပ္အနီး၌ ေဘာ္လုံးကြင္းႏွင့္ေလယာဥ္ကြင္းမ်ား ရွိေလသည္။
ရုံးႀကီးမွ ေျမာက္ဖက္တစ္မုိင္နီးပါးခန္႔အကြာ ေရွးေခတ္က ကြ်ဲတုိက္ပြဲမ်ား က်င္းပရာျဖစ္သည့္ကြ်ဲတုိက္ျပင္ေျမကြက္၌ ယခုအခါ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္မီးစက္ရုံႀကီး ေဆာက္လုပ္ထားရွိေလသည္။
ရုပ္ရွင္ရုံကား (၁)ေရႊ၀ယ္သီရိရုံ၊ (၂)ႏွင္းရုံ၊ (၃)နယူးလုိက္ရုံ ေပါင္းသုံးရုံ ရွိေလသည္။ ၿမိဳ႕လယ္၌ပင္ ေရႊေတာင္စားေစတီ ေတာ္ႀကီးႏွင့္မဟာျမတ္မုနိရုပ္ပြားေတာ္။ ၂၇ ေတာင္အျမင့္ ဉာဏ္ေတာ္ရွိ ရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္၊ ရဟႏ ၱာသမုတ္သိမ္ႏွင့္ ေက်ာင္းတုိက္မ်ား ရွိေလသည္။
ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ ျမဴနီစီပယ္၏အက်ယ္အ၀န္းမွာ အေနာက္ဖက္ ထား၀ယ္ျမစ္ဆိပ္ကမ္းမွ အေရွ႕ဖက္ေလယာဥ္ကြင္းအစပ္ အထိ သုံးမုိင္။
ေတာင္ဘက္ ၾကက္စားျပင္ရပ္ကြက္မွ ေျမာက္ဖက္ ဆင္ဆိပ္ရပ္ကြက္ကမ္းနားအထိ ေလးမုိင္အက်ယ္အ၀န္းရွိေလ သည္။ ထား၀ယ္တစ္ခရုိင္လုံး၏နယ္နိမိတ္မွာ...
ေျမာက္ဖက္၌ ေမာ္လၿမိဳင္ခရိုင္၊
ေတာင္ဖက္၌ ၿမိတ္ခရိုင္၊
အေရွ႕ဖက္၌ ယိုးဒယားနယ္၊
အေနာက္ဖက္ ဘဂၤလားေအာ္မ်ား ျဖစ္ေလသည္။
ထား၀ယ္ခရုိင္ကို ၿမိဳ႕နယ္(၄)ခု ခြဲထားေလသည္။
(၁)ထား၀ယ္ၿမိဳ႕နယ္
(၂)ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္
(၃)သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕နယ္
(၄)ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္မ်ား ျဖစ္ၾကေလသည္။
(၁)ထား၀ယ္ၿမိဳ႕နယ္ကို ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ပိုင္မင္း အုပ္ခ်ဳပ္၍ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေပၚ၌ ရုံးစိုက္သည္။ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မ၌ ရဲဌာနတစ္ခု။ ၀ဲကြ်န္ရပ္၌ ရဲဌာနတစ္ခု၊ ေက်ာက္မဲေတာင္(သတၱဳတြင္း)ရြာ၌ ရဲဌာနတစ္ခု ရွိေလသည္။ စာပို႔တုိက္မွာ ၿမိဳ႕ေပၚ၌ တစ္ခု။ ေက်ာက္မဲေတာင္(သတၱဳတြင္း)ရြာ၌ တစ္ခုရွိေလသည္။
(၂)ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕ပိုင္မင္းသည္ ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕၌ပင္ ရုံးစုိက္၍ ၎ၿမိဳ႕တြင္ပင္ ရဲဌာ နတစ္ခုႏွင့္စာပို႔တုိက္တစ္ခုရွိေလသည္။ ယင္းေလာင္းလုံးၿမိဳ႕အပိုင္ ထား၀ယ္အငူစြန္းေပၚ၌ တည္ထားေသာ “ရွင္ေမာ္ေစတီ ေတာ္”သည္ ထင္ရွားေက်ာ္ေစာေလသည္။ ၎ျပင္ ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕မွအကြာ။ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေပၚမွ ဆယ္မုိင္ေက်ာ္အကြာ ထင္ရွား သည့္ေမာင္းမကန္ေရခ်ဳိးဆိပ္ ရွိသည္။ ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္သည္ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ ၈ မုိင္ခန္႔ကြာေ၀းသည္။
(၃) သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕နယ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕ပိုင္မင္းသည္ သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕တြင္ ရုံးစိုက္၍ သရက္ ေခ်ာင္းၿမိဳ႕၌ ရဲဌာနတစ္ခု၊ ၀င္း၀ရြာ၌ ရဲဌာနခြဲတစ္ခုႏွင့္စာပို႔တုိက္တစ္ခု ရွိသည္။ ယင္းသရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕ကား ရွင္ေတာင့္ပုံေျခ ရင္း၌ တည္ထား၍ ရွင္ေတာင့္ပုံေတာင္ေပၚရွိ ရွင္ေတာင့္ပုံေစတီေတာ္သည္ ထင္ရွားေက်ာ္ေစာေလသည္။ ယင္းရွင္ေတာင့္ပုံ ေတာင္သည္ ေရွးအခါက ေတာင္တက္လမ္း မတ္ေစာက္သျဖင့္...
“ေတာင့္ပုံ ေတာင့္ပုံ ရွင္ေတာင့္ပုံ
ေတာင့္ပုံမတ္ေစာက္၊ တက္မေရာက္၊
ေအာက္က ကြမ္းယာ၊ ေရႊပလားန၊ ပူေဇာ္ပါကိုေလ”ဟူ၍ ထား၀ယ္ဒိန္းသံျဖင့္ စပ္ဆုိထားရွိေလသည္။
၎သရက္ၿမိဳ႕မွ ေတာင္ဘက္ ပန္းေတာရြာရွိ “ေရႊေတာင္”ေခၚ ေတာင္သည္လည္း ထင္ရွားေလသည္။
ေအာင္ေဇယ်သေဘၤာဆိပ္
ထား၀ယ္ျမစ္သည္ ၿမိဳ႕တည္ရွိသည့္ဆိပ္ကမ္းေနရာ၌ တျဖည္းျဖည္း ေသာင္ထြန္း၍ ေရတိမ္သျဖင့္ ပင္လယ္ကူးသေဘၤာ ႀကီးမ်ား မသြားမလာႏုိင္ၾကပဲ ေလွသေဘၤာငယ္မ်ားသာ သြားလာ၀င္ထြက္ဆုိက္ကပ္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ပင္လယ္ကူးသေဘၤာႀကီး မ်ားသည္ ၿမိဳ႕မွ(၁၇)မုိင္ခန္႔အကြာ (၀ါ) ပင္လယ္၀(ထား၀ယ္ျမစ္၀)မွ မုိင္(၂၀)ေက်ာ္ခန္႔အကြာ “ဆင္ျဖဴရွင္ရြာ”ဆိပ္ကမ္း၌သာ ဆုိက္ကပ္ႏုိင္ၾကေလသည္။ ရန္ကုန္မွ ေမာ္လၿမိဳင္၊ ထား၀ယ္ႏွင့္ၿမိတ္ၿမိဳ႕မ်ားသုိ႔ အစဥ္သြားလာေနသည့္ “ေအာင္ေဇယ်သေဘၤာ ႀကီး”သည္ လစဥ္မွန္မွန္ေရာက္ရွိ၍ ဆင္ျဖဴရွင္ဆိပ္ကမ္းေဘာတံတားႀကီးတြင္ ဆုိက္ကပ္ေလသည္။
ေအာင္ေဇယ်သေဘၤာႀကီးႏွင့္အျခားေရယာဥ္မ်ားစီးသည့္ခရီးသည္မ်ား ဆိပ္ကမ္းသို႔ မေရာက္မီ ခပ္လွမ္းလွမ္းမွ ဆိပ္ ကမ္းႏွင့္ ၂ မုိင္ေက်ာ္ခန္႔အကြာတြင္ တည္ရွိသည့္ေရႊေတာင္ႏွင့္ရွင္ေတာင့္ပုံေတာင္တုိ႔၏သာယာေ၀ဆာသည့္ရႈခင္းႏွင့္ေတာင္ ထိပ္ေပၚရွိ သပၸါယ္လွစြာေသာဘုရားေစတီမ်ားကို ဖူးျမင္ရသျဖင့္ အထူးပင္စိတ္ၾကည္ႏူးဘြယ္ျဖစ္ေပသည္။ ၎ျပင္ ရွင္ေတာင့္ ပုံေတာင္ေျခရင္း၌ ေဆာက္လုပ္ထားသည့္ေနအိမ္တုိက္တာ ရုံး ရဲဌာန ေက်ာင္းစသည့္အေဆာက္အဦမ်ားကိုလည္း ရႈျမင္ရ ေလသည္။
ေအာင္ေဇယ်သေဘၤာဆိုက္ကပ္လွ်င္ ယင္းသေဘၤာဆိပ္လမ္းမွ ေရလမ္းျဖင့္ ေမာ္ေတာ္ဘုတ္၊ စက္ေလွမ်ားျဖင့္၎၊ ကုန္းလမ္းမွ ေမာ္ေတာ္ကားျဖင့္၎ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေပၚသို႔ လာေရာက္ၾကေလသည္။
ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းျဖင့္ သြားရလွ်င္ ဆင္ျဖဴရွင္ဆိပ္ကမ္းရြာမွစ၍ ၂ မုိင္ခန္႔အကြာ “ပန္းေတာရြာ” ယင္းရြာမွစ၍ ရြာ ခ်င္းဆက္စပ္လ်က္ “သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕” “ေက်ာက္ေျမာင္းရြာ” ‘‘ေမာ္ရွည္ကုန္းရြာ” “ကဇီရြာ” “ပိန္းေတာရြာ” “ပန္းျပင္ရြာ” “သ ရက္ႏွစ္ခြရြာ” “သင္းကြ်န္းရြာ” “ရန္ေတာင္ရြာ” “ေညာင္စင္ရြာ” “ေရႊဂူေခ်ာင္းတံတားႀကီး” ႏွင့္ “ေရႊဂူေတာင္” “ရွင္မုတၳီး”တန္ခုိး ႀကီးဘုရား တည္ရွိသည့္ “ရွင္မုတၳီးရြာ” “ကႏုိင္းေတာရြာ” “အလယ္ကုန္းရြာ” “ကူးတုိ႔ရြာ” “ေက်ာက္ရပ္ရြာ” “ေပါက္တုိင္းေခ်ာင္း တံတားႀကီး”ကို ျဖတ္၍ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေပၚသို႔ ေရာက္ရွိေလသည္။
(ယင္းလမ္းမွာ ထား၀ယ္မွ ၿမိဳ႕ၿမိဳ႕အထိ သြားေသာ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းမႀကီး ျဖစ္ေလသည္။)
ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕သည္ ၁၅ မုိင္ကြာေ၀းသည္။ (၄)ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ ေရျဖဴၿမိဳ႕ပုိင္မင္းသည္ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ ၁၄ မုိင္ကြာသည့္ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္တြင္ ရုံးစိုက္၍ ယင္းေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္တြင္ ရဲဌာနတစ္ခု၊ စာပို႔တုိက္တစ္ခုႏွင့္ကလိန္ ေအာင္ရြာတြင္ ရဲဌာနတစ္ခု၊ ကန္ေပါက္ရြာတြင္ ရဲဌာနတစ္ခုႏွင့္စာပို႔တုိက္တစ္ခု ထားရွိေလသည္။
ေရျဖဴၿမိဳ႕ႏွင့္ကလိန္ေအာင္ရြာသည္ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ ေရးၿမိဳ႕သုိ႔သြားသည့္ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းတြင္ ရွိ၍ ထား၀ယ္ျမစ္ဖ်ား ကိုျဖတ္၍ ေဆာက္လုပ္ထားေသာ ကလိန္ေအာင္တံတားႀကီးသည္ ၁ ဖာလုံခန္႔ရွည္၍ ထား၀ယ္ခရုိင္တြင္ အရွည္ဆုံးေသာတံ တားႀကီးျဖစ္ေလသည္။
ယင္းအျပင္ ကလိန္ေအာင္ရြာႀကီးသည္ ထား၀ယ္ႏွင့္ေရးၿမိဳ႕သြားသည့္ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းတြင္ တစ္၀က္ခရီးျဖစ္၍ ေမာ္ေတာ္မ်ား ေခတၱစခန္းခ်ရပ္နားၿပီး ေန႔လယ္စာ ထမင္းဟင္း လဘက္ရည္မ်ားကို ခရီးသည္တုိ႔ ၀ယ္ယူစားေသာက္ၾကေလ သည္။
ထား၀ယ္ခရုိင္အတြင္း ထင္ရွားတန္ခုိးႀကီးသည့္ဘုရားေစတီမ်ားမွာ...
ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေပၚႏွင့္ၿမိဳ႕နယ္တြင္း ေရႊေတာင္စားေစတီေတာ္ႀကီး၊ ေလာကမာရဇိန္မဟာျမတ္မုနိရုပ္ပြားေတာ္၊ ရပ္ေတာ္ မူ ၂၇-ေတာင္အျမင့္ရွိ ရုပ္ပြားေတာ္ႀကီး၊ ၁၈-ေတာင္ရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္ႀကီးႏွစ္ဆူ၊ သင္းခ်ဳိင္းကုန္းရွိ ၾကက္သံဒုိင္းေစတီေခၚ (ၾကက္မင္းေစတီ)။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အႀကီးဆုံးျဖစ္သည့္အလ်ားဉာဏ္ေတာ္ ၁၆၂-ေတာင္ရွိေသာ “ေလာကသရဖူေလ်ာင္းေတာ္မူဆင္းတု ေတာ္ႀကီး” “ရွင္မုတၳီးဘုရားဆင္းတုေတာ္” “ရွင္ဓာတ္၀ဲေစတီေတာ္”
ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္အပုိင္ ထား၀ယ္အငူစြန္းရွိ “ရွင္ေမာ္ေစတီေတာ္” “လက္ခတ္ေတာင္ေစတီေတာ္”
သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕နယ္အပုိင္ သရက္ေခ်ာင္းၿမိဳ႕ရွိ ရွင္ေတာင့္ပုံေတာင္ေပၚ၌ တည္ထားေသာ “ရွင္ေတာင့္ပုံေစတီေတာ္”
ေရျဖဴၿမိဳ႕အပိုင္ ကလိန္ေအာင္ရြာရွိ “ဆံေတာ္ရွင္ေစတီေတာ္” နပုလယ္ရြာရွိ “စက္ေတာ္ရာတစ္ဆူ”တုိ႔ျဖစ္ေလသည္။
ထား၀ယ္ခရိုင္မွ ထြက္ကုန္မ်ားမွာ...
ဆန္စပါး၊ သံ၊ ခဲ၊ ၾကက္ေပါင္ေစး၊ (ေကာ္ပတ္)၊ သစ္၊ ၀ါး၊ ပုိးလုံခ်ည္၊ ခ်ည္လုံခ်ည္၊ ငါးပိ၊ ငါးေျခာက္၊ ဒူးရင္းယို၊ ကြမ္း သီးေျခာက္၊ သားေရဘိနပ္၊ သီဟုိဠ္သရက္ေစ့၊ ေဆးေပါ့လိပ္၊ ဓနိဖက္၊ ဓနိသၾကား၊ တံျမက္စည္း၊ ေျမအုိးေျမခြက္ စသည္တုိ႔ပင္
မုံ႔မ်ားမွာ...
ငါးမုံ႔၊ မုံ႔ျပား၊ (မုံ႔ပစၥလက္)၊ မုံ႔ဆား၊ ေကာက္ညႇင္းေပါင္း၊ ေကာက္ညႇင္းက်ည္ေတာက္၊ ေကာက္ညႇင္းေစ့၊ မုံ႔ခြက္သား၊ မုံ႔ ေခြသား၊ မုံ႔ကလပဲ၊ မူခြာ၊ မုံ႔လက္ေကာက္၊ မုံ႔ၾကာရုိး၊ (မန္းမေရြး)၊ မုံ႔ၾကာသီး၊ မုံ႔အုန္းေႏွာက္၊ မုံ႔အုန္းသား၊ (မုံ႔လုံးေရေပၚ)၊ မုံ႔ဆီ။ ကတုိးခြာ၊ ဆီထမင္း၊ မုံ႔ၾကြပ္လိပ္၊ (မုံ႔ေလေပြ)၊ မုံ႔ဖားေလာင္း၊ (မုံ႔လက္ေဆာင္း)၊ မုံ႔ကြ်ဲသဲ၊ ဘိတ္မုံ႔၊ ထန္းမုံ႔၊ မုံ႔တီဟင္းခါး၊ မုံ႔တီ လက္သုတ္၊ စသည္တု႔ိပင္...
သံခဲထြက္သည့္ သတၱဳထြက္သည့္(၀ါ)သတၱဳတြင္း(မုိင္း)ရွိသည့္အရပ္ေဒသမ်ားမွာ...
ထား၀ယ္နယ္ေျမာက္ဖက္တြင္ ကန္ေပါက္ရြာ၊ အုန္းပင္ကြင္းရြာ၊ ျပင္ႀကီးရြာ၊ ဖားေခ်ာင္းရြာ၊ ကလုံးထာရြာ၊ တလုိင္းယာ ရြာ၊ ဇပ္းဘာရြာမ်ား ျဖစ္ေလသည္။ ေတာင္ဖက္တြင္ မယ္ကဲရြာႏွင့္ပဲ့ရြာမ်ား ျဖစ္ေလသည္။ အေရွ႕ဖက္ပုိင္းတြင္ ပကာရီရြာ၊ ပိန္း နဲေခ်ာင္းရြာ၊ ကုလားေခ်ာင္းရြာ၊ သစ္ကတုိးရြာ၊ ဟာျမင့္ႀကီးရြာ၊ ေျမးခႏီ ၱရြာ၊ ရွစ္ငုတ္ရြာ၊ သကၤန္းတုံးရြာ၊ ၀ကုန္းရြာ၊ ၀ပင္ရြာ၊ ေက်ာက္မဲေတာင္ရြာ၊ ေတာင္သုံးလုံးရြာ၊ သစ္ခက္ေခ်ာင္းရြာ၊ ဆိပ္ျဖဳန္းရြာ၊ ေျမးခံေပၚရြာ၊ ေညာင္ေခ်ာင္းရြာ၊ ေက်ာက္ဂူေတာင္ ရြာ၊ ဟိႏၵားရြာ၊ ေရႊေခ်ာင္းရြာ၊ ဖြတ္လက္တုိရြာ၊ ၀စြမ္းေခ်ာင္းရြာ၊ ေဖါင္းေတာရြာမ်ား ျဖစ္ေလသည္။
ေရႊ၀ယ္ဧ
မွတ္ခ်က္။ ။၁၉၇၁-ခုႏွစ္၊ ဇြန္လထုတ္ အမွတ္(၃၀၆) ေသြးေသာက္မဂၢဇင္း စာမ်က္ႏွာ(၅၉ မွ ၆၂ထိ)၌ လာရွိေသာ ေဆာင္းပါးကို ျပန္၍ စာစီရုိက္ထားပါသည္။
No comments:
Post a Comment