တုင္းꨅꨤင္ꨵ (or) တုန္းစန္႔ (သို႔မဟုတ္) မီလာရွီကာ (ရွမ္းလူမ်ဳိးတုိ႔၏ဆင္ဖမ္းျခင္းအတတ္ပညာ)

ျမန္မာျပည္ေျမာက္ပုုိင္း သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ခႏၱီးသွ်မ္းႏွင့္ သွ်မ္းနီလူမ်ဳိးတုုိ႔သည္ ျမန္မာျပည္တြင္ သွ်မ္းလုုိ တုုန္းစန္႔ဟုုေခၚေသာ မီလါရွီကာနည္းျဖင့္ (ႀကိဳးကြင္းပစ္)ဆင္ဖမ္းလုပ္ငန္းမ်ားကုိ ပထမဦးဆုံး စတင္ေဆာက္ရြက္ခဲ့သူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ကၽြန္ပ္တုုိ႔၏သွ်မ္းဘုုိးေဘးမ်ားသည္ ကုုိယ္ပုုိင္စာေပျဖင့္ အဂၤလိပ္ ကုုိလုုိနီလက္ေအာက္ မေရာက္ရွိခင္ထဲက တုုန္းစန္႔လုုိေခၚတဲ့ မီလာရွီကာႀကိဳးကြင္းပစ္ ဆင္ဖမ္းနည္း သမုုိင္း မွတ္တုုိင္မ်ားအျဖစ္ ေရးမွတ္ခဲ့ၾကေသာ သမုုိင္းျဖစ္ရပ္မွန္မ်ား ရွိပါလ်က္ျဖင့္ ၂၀၀၀ ခုုႏွစ္၀င္းက်င္ အမည္ မေဖာ္လုုိေသာ ျပည္တြင္းမဂၢဇင္းတစ္အုုပ္မွ ေျဖၾကားထားသူသည္ ပထမဦးဆုုံး မိလာရွီကာနည္းကုုိ အသုုံး ျပဳခဲ့ၾကေသာ ခႏၱီးသွ်မ္း သွ်မ္းနီ စသည့္လူမ်ဳိးမ်ား အမည္နာမမ်ားကုုိေတာင္ မေဖာ္ျပသည့္အျပင္ မိမိလူမ်ဳိး ကဘဲ စတင္လုုပ္ခဲ့သေယာင္ေယာင္ႏွင့္ ရုုိက္စားလုုပ္ၾကၿပီး အေခၚအေ၀ၚမ်ားကုုိ မိမိဘာသာျဖင့္ အသစ္ထြင္ ကာ ေဖာ္ျပခဲျ့ခင္းေၾကာင့္ သွ်မ္းလူငယ္္မ်ား သိရွိရန္ အစပထမ သမုုိင္းျဖစ္ရပ္မွန္ကုုိ တင္ျပလုုိက္ရပါသည္။

ဤဆင္ဖမ္းသည့္အေၾကာင္း မတင္ျပမီ စာဖတ္ပရိသတ္မ်ား ဆင္အေၾကာင္းကုိ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ သိရိွ သေဘာေပါက္ေစရန္ ကမၻာေပၚရွိ ဆင္မ်ားအေၾကာင္းကုိ အက်ဥ္းမွ်တင္ျပလုိပါသည္။

ဆင္အမ်ဳိးႏြယ္မ်ားကို ကမၻာေပၚတြင္ အာဖရိကတုိက္၊ အာရွတုိက္ေတာင္ပုိင္းႏွင့္အင္ဒုုိခ်ဳိင္းနားကၽြန္းဆြယ္ တုုိ႔တြင္သာ ေတြ႔ရွိရပါသည္။ အာဖရိကဆင္ႏွင့္အာရွဆင္ဟူ၍ အသြင္မတူေသာ ဆင္ကြဲမ်ား ျဖစ္ၾကပါ သည္။

ေရွးအခါ ကမၻာ႔ေျမာက္ဘက္ျခမ္းတြင္ “ဆင္”ႀကီးမ်ား က်က္စားခဲ့သည္၊ ယခုအခါ ထုိဆင္ႀကီးမ်ားမွဆင္း သက္လာေသာ အာဖရိကဆင္ႏွင့္အာရွဆင္ ႏွစ္မ်ဳိးကုိသာလွ်င္ ေတြ႔ရွိႏုိင္ေတာ့သည္၊ ကုန္ဆုံးေလၿပီးေသာ ႏွစ္ေပါင္း (၃၈)သန္းေလာက္ကတည္းကပင္ ဒုိင္ႏုိေဆာသတၱ၀ါ(Dinosaw)ႀကီးမ်ားႏွင့္အတူ ႀကီးျပင္းလာခဲ့ ေသာ အမ်ဳိးႏြယ္ျဖစ္လွ်င္ ယေန႔တုိင္ အသက္ရွင္တည္ရွိေနေသာ ေက်ာက္ေခတ္မွ အၾကြင္းအက်န္ သတၱ၀ါ မ်ဳိးဆက္ဟု ထင္ထင္ရွားရွား လက္ညိႇဳးထုိးျပစရာမွာ ဆင္မ်ားသည္သာ မားမားမတ္မတ္ ရွိေလေတာ့သည္၊ အာဖရိကဆင္တြင္ အမ်ဳိးႏြယ္ငါးမ်ဳိးရွိသည္၊ ယင္းတုိ႔မွာ အာဖရိကအလယ္ပုိင္းဆင္၊ ဆူဒန္နယ္ဆင္၊ အာဖရိ ကအေရွ႕ပုိင္းဆင္၊ အာဖရိကေတာင္ပုိင္းဆင္ႏွင့္ပစ္ဂမီဆင္ဟုေခၚေသာ ဆင္ပုတစ္မ်ဳိးျဖစ္ အီေကြတာေဒ သႏွင့္ကြန္ဂုိျမစ္၀ွမ္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ေတြ႔ရွိရပါသည္။ အာဖရိကဆင္ႀကီးမ်ားသည္ ေရွးေက်ာက္ေခတ္ ႏွစ္ သန္းေလာက္က မာမြတ္(Mammoth )ဆင္ႀကီးမ်ားႏွင့္တူညီသည္ကုိ ေတြ႔ရွိရပါသည္။

အာဖရိကတိုက္ဆင္မ်ားကုိ အာရွတုိက္ဆင္မ်ားကဲ့သုိ႔ ဖမ္းဆီးၿပီး အလုပ္ေစခုိင္းမရေပ၊ ယဥ္ေက်းေအာင္ သြန္သင္၍မရႏုိင္ဟုဆုိသည္၊ သုိ႔ေၾကာင့္ အာဖရိကတုိက္တုိင္းရင္းသားမ်ားက ဆင္ကုိဖမ္း၍ ယဥ္ေက်း ေအာင္ သြန္သင္ျခင္းေမြးျမဴျခင္း မျပဳျခင္းသာျဖစ္ေပမည္။ သစ္ဆြဲရန္အေနအထား ခြန္အားလည္း မျပည့္စုံ သျဖင့္ မခုိင္းေစျခင္းျဖစ္ေပမည္။ ေပၚတူဂီအေရွ႕အာဖရိကတြင္ ဆင္တစ္မ်ဳိးကုိ သစ္ဆြဲတန္ဆာမ်ား တပ္ ဆင္အသုံးျပဳခဲ့သည္၊ သုိ႔ေသာ္ အႀကီးမားဆုံး၀န္ကုိ မဆြဲႏုိင္ဘဲ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားသုံး ကိရိယာမ်ား ကုိသာ ဆြဲႏိုင္ေသာၾကာင့္ ေမြးျမဴေစာင့္ေရွာက္ရေသာစရိတ္ႏွင့္လုပ္အားမကာမိ ယင္းအေလ့အထ ေပ်ာက္ ကြယ္ရသည္ဟု ဆုိရမည္ျဖစ္သည္။

အာဖရိကတုိက္ဆင္သည္ အရပ္လြန္စြာျမင့္ အခ်ဳိးအစား မက်နေပ၊ နားရြက္မွာ လြန္စြာႀကီးမားၿပီး ႏွာေမာင္း တြင္ ၾကမ္းတမ္းေသာ အရစ္မ်ားရွိသည္၊ အစြယ္သည္ လြန္စြာရွည္လ်ားၿပီး အခ်ဳိ႕အစြယ္မ်ားသည္ အျပင္ သုိ႔မဟုတ္ အတြင္းနွာေမာင္းအေပၚဘက္သုိ႔ လိမ္ေကာက္လွ်က္ ရွိသည္။ ေျခလက္မ်ားမွာ ေသးသြယ္ တညီ တညာတည္းရွိသည္၊ အာရွတုိက္ဆင္မ်ားကဲ့သုိ႔ ျခေသၤ့ထုိင္ပုံဏၭာန္မ်ဳိးမရွိေပ၊ အာရွတုိက္ဆင္မ်ဳိးကုိ အိႏၵိယ မ်ဳိးဟုေခၚေ၀ၚၾကေသာ္လည္း မ်ဳိးႏြယ္အားျဖင့္ ေလးမ်ဳိးခြဲျခားသိရွိရပါသည္။

အိႏၵိယဆင္ သုိ႔မဟုတ္ ျမန္မာဆင္၊ သီဟု္ိဠ္ဆင္၊ မေလးဆင္ႏွင့္ဆုမၾတာဆင္တုိ႔ျဖစ္ၾကသည္။ အာရွတုိက္ႏွင့္ အာဖရိကတုိက္ဆင္တုိ႔သည္ ပုံဏၭာန္အားျဖင့္။ အျမင္အားျဖင့္ ကြဲျပားျခားနားမႈ ရွိသည္၊ အာရွတုိက္ဆင္ မ်ားသည္ ကုိယ္လုံးကုိယ္ထည္ က်စ္လ်စ္နားရြက္ေသးသည္။ ႏွာေမာင္းမွာ အရင္းတုတ္ အဖ်ားသုိ႔ ေျပျပစ္ စြာ ရွဴးသြားသည္၊ စြယ္စုံဆင္ေပါက္မ်ားတြင္ အစြယ္မွာ လြန္စြာမရွည္လွဘဲ မ်ားေသာအားျဖင့္ တုတ္ခုိင္ သည္၊ ေရွ႕ပုိင္း(ဦးေခါင္းပုိင္း)ျမင့္ ေနာက္ပုိင္း(အၿမီးပုိင္း)ႏွိမ့္ေလွ်ာၿပီး ျခေသၤ့ထုိင္ပုံဏၭာန္ရွိကာ ေျခလက္မ်ား တုတ္ခုိင္သည္။ အသားျပည့္၀သည္။

သီဟုိဠ္ဆင္မ်ားတြင္ အထီးႏွင့္အမ ႏွစ္မ်ဳိးစလုံး အစြယ္မေပါက္ေပ၊ သစ္ဆြဲရာတြင္လည္း ႀကိဳးတန္ဆာ ပလာမ်ား တပ္ဆင္၍ ဆြဲႏုိင္ျခင္း မရွိေပ။ သစ္လုံးကုိ ခ်ည္ထားေသာႀကိဳးကုိ ပါးစပ္ျဖင့္ ကုိက္၍သာ ဆြဲ ႏုိင္သည္။ မေလးဆင္ ဆုမၾတာဆင္တုိ႔မွာ ျမန္မာဆင္ထက္ အရပ္အလုံးအဖန္ျမင့္မားႀကီးမား ႀကီးထြား ေသာ္လည္း ေလးလံေသာ၀န္ထုပ္ကုိ ဆြဲယူမယူသည့္ခြန္အားသည္ အိႏၵိယဆင္ ျမန္မာဆင္တုိ႔ကုိ မမီေပ။ ေရေျမေတာေတာင္ခ်င္းဆက္စပ္ေနသည့္ အိႏၵိယ၊ ျမန္မာ၊ ေလာ၊ ထုိင္းႏုိင္ငံတုိ႔တြင္ ဆင္မ်ား ကူးလူးဆက္ ဆံသြားလာျခင္း ရွိေသာေၾကာင့္ ဆင္မ်ဳိးႏြယ္မ်ား တူညီၾကသည္၊ အာရွတိုက္တြင္ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္တြင္ ဆင္ေကာင္ေရ ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ရွိမည္ဟုခန္႔မွန္းရရွိသည္။

ဆင္အမ်ဳိးအစားမ်ား
ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းရွိ ဆင္ထီးမ်ားကုိ ၄င္းတုိ႔အစြယ္ ကုိယ္အဂၤါ လကၡဏာမ်ား ခြဲျခားမႈကုိလုိက္၍ စြယ္စုံဆင္၊ ဟုိင္းဆင္၊ တည္ဆင္ ဟူေလးမ်ဳိး ေလးစား ခြဲျခားသတ္မွတ္ေခၚေ၀ၚ ၾကပါသည္။

ဆင္အမ အပါ၀င္ဆုိလွ်င္ ဆင္အမ်ဳိးစား ငါးမ်ဳိးရွိသည္ဟုဆုိရေပမည္၊ အစြယ္အရွည္ႀကီးမထြက္ေသာ ဆင္ ထီးကုိ ဟုိင္းဆင္၊ ဟံဆင္ဟုခြဲျခားေခၚေ၀ၚေသာ္လည္း ခႏၱီးသွွ်မ္းတုိ႔မူ စန္႔ေဒြးဟုတစ္မ်ဳိးတည္းသာ သတ္ မွတ္ေခၚေ၀ၚပါသည္။

- စန္႔ပုိင္း (စြယ္စုံဆင္)

အစြယ္ႏွစ္ေခ်ာင္းျဖဴေဖြး၍ ေရွ႕သုိ႔ ရွည္လ်ားစြာေကာ့တက္ေနသည့္ ဆင္ေျပာင္ႀကီးျဖစ္သည္၊ ခံ့ညားလွပ သည္၊ စိတ္ေနစိတ္ထား ခက္ထန္ၾကမ္းၾကဳတ္သည္၊ ေတာထဲရွိ ဆင္သင္းဆင္အုပ္ကုိ အုပ္ခ်ဳပ္သည္၊ ဆင္ သင္းအုပ္မ်ားကုိ စြယ္စုံဆင္(ထီးခုိး)စန္႔ခုိတုိ႔က ကြပ္ကဲအုပ္ခ်ဳပ္သည္၊ ဟုိင္းဆင္ႏွင့္လုံး၀မတည့္ေပ၊

- စန္႔ေဒြး (ဟုိင္းဆင္)

ဆင္မကဲ့သုိ႔အစြယ္တုိတုိႏွစ္ေခ်ာင္းသာရွိသည္၊ အစြယ္မွာ တုိေသာ္လည္း တုတ္ခုိင္သည္၊ အခ်ဳိ႕မွာ အစြယ္ ဖုံးျဖစ္ သြားဖုံးကုိျပဴျပင္ မထြက္လာေပ၊ ႏွာေမာင္း အလြန္တုတ္ခုိင္ သန္မာသည္၊ ျခားဆင္မ်ားႏွင့္မတူဘဲ နားရြက္ေျခစုံလက္စုံ ေျခသည္းလက္သည္း ေျခခြာလက္ခြာမ်ား ႀကီးမ်ား၀ိုင္၀န္းသည္၊ ဦးခင္းနားရြက္၊ နား ထင္၊ နွာအု္ိး၊ နွာေမာင္းမ်ား ထူးထူးျခားျခား ႀကီးမားသည္၊ စိတ္ေနစိတ္ထား ခက္ထန္ၾကမ္းတမ္းသည္၊ ေတာတြင္းရွိ ဆင္သင္းအုပ္ကုိ အုပ္ခ်ဳပ္သည္၊ စြယ္စုံဆင္ေပါက္ထက္ အင္အားပိုမုိ ႀကီးမားၿပီး ဆင္ေပါက္ႏွင့္ လုံး၀မတည့္ေပ၊ စြယ္စုံဆင္ႏွင့္ဟုိင္းဆင္သည္ အရြယ္တူျဖစ္ပါက ဟုိင္းဆင္က ပုိမုိအင္အားႀကီးၿပီး စြယ္စုံ ဆင္ကုိ ႏုိင္သည္။

စန္႔ေဒြး (ဟံဆင္)

ဟုိင္းဆင္အမ်ဳိးႏြယ္ပင္ျဖစ္သည္၊ အစြယ္တုိႏွစ္ေခ်ာင္းရွိသည္၊ အစြယ္မွာ ေသးသြယ္ရွည္လ်ား ထြားႀကိဳင္း သန္မာျခင္း မရွိေပ။ ဟုိင္းဆင္ႏွင့္ စြယ္စုံဆင္ေလာက္ အင္အားႀကီးမားျခင္း မရွိေပ။

- စန္႔ငါးလွ်ဳိ (တည္ဆင္)

ေမြးကတည္းကပင္ အစြယ္တစ္ေခ်ာင္းတည္း ပါလာသည္၊ အစြယ္ ညာဘက္ရွိလွ်င္ ညာတည္။
ဘယ္ဘက္ရွိလ်င္ ဘယ္တည္ဟုေခၚသည္၊ အရွားပါးဆုံးျဖစ္သည္၊ ဆင္အုပ္ႏွင့္တစ္သီးတျခား ေနတတ္ သည္။ သူ႔အစြယ္ကုိ အထူးအားကုိးသည္၊ တခ်ဳိ႕ အစြယ္တစ္ေခ်ာင္း က်ဳိးသြား တည္ျဖစ္လာသည္လည္း ရွိသည္။

- စန္႔ထေမ (ဆင္မ)

အခ်ဳိ႕အစြယ္ေပါက္၍ အခ်ဳိ႕ လုံး၀မေပါက္ေပ၊ အစြယ္ေပါက္ေသာ္လည္း ဆင္ထီးမ်ားအစြယ္
ကဲ့သုိ႔ ႀကီးမားထြားႀကိဳင္းျခင္း မရွိေပ၊ ဆင္ထီးမ်ားထက္ ကုိယ္အဂၤါထြားႀကိဳင္းမႈ ေလ်ာ့နည္းသည္၊ စိတ္ ေနစိတ္ထား ႏူးည့ံသိမ္ေမြ႔ၿပီး ထိန္းသိမ္းရာတြင္လည္းေကာင္း၊ သင္ၾကားေရးတြင္လည္းေကာင္း၊ အလုပ္ခုိင္း ေစရာတြင္လည္းေကာင္း အလြယ္ကူဆုံး ျဖစ္သည္၊ ဆင္၏အစြယ္မ်ားသည္ ေငြေရာင္ႏွင့္ေရႊေရာင္မ်ား ျဖစ္ၿပီး ေရႊေရာင္က တန္ဖုိးႀကီးသည္။

က်ေနာ့္အဖြားေျပာတဲ့ သွ်မ္းႏွင့္ဆင္

ခႏၱီးသွ်မ္းႏွင့္သွ်မ္းနီတုုိင္းရင္းသားတုုိ႔တြင္ ဆင္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ယုုံၾကည္ယူဆခ်က္တစ္ရပ္ရွိေလသည္။ ေရွး ကမၻာဦးအစကာလတြင္ ဟိမႏၱာေတာနက္ႀကီးတြင္ ျခေသၤ့၊ က်ားႏွင့္ဆင္တုုိ႔သည္ မိတ္ေဆြဖြဲ႔၍ အတူတကြ ေနထုုိင္လ်က္ရွိသည္။ တစ္ေန႔ေသာအခါ ထုုိျခေသၤ့ က်ားႏွင့္ဆင္တုုိ႔သည္ ေတာထဲတြင္ လွည့္လည္ေနရင္း ျမစ္ေခ်ာင္းႀကီးတစ္ခု၏အနီးသုုိ႔ ေရာက္ရွိသြားၾကသည္။

ျခေသၤ့ က်ားႏွင့္ဆင္တုုိ႔သည္ ေခ်ာင္းကမ္းပါးမွ ျမစ္ေခ်ာင္းဘက္သုုိ႔ ေငးေမာၾကည့္ရႈေနၾက၏ ထုုိအခါ လူေယာက်ၤားႏွစ္ဦးသည္ သစ္လုုံးျဖင့္ထြင္းလုုပ္ထားေသာ ေလွလုုံးေလွပဲ့မ်ားတြင္ ကိုုယ္စီမတ္တပ္ရပ္လ်က္ ၀ါးမ်ားျဖင့္ ကၽြမ္းက်င္လိမၼာစြာ ေလွာ္ခတ္လ်က္ ေရစီးသန္လ်က္ရွိေသာ ေခ်ာင္းထက္သုုိ႔ လြယ္ကူစြာျဖင့္ ဆန္တက္သြားေနသည္ကုုိ ျမင္ေတြ႔ၾက၍ ျခေသၤ့ ဤသုုိ႔ဆုုိေလသည္ လူသတၱ၀ါတုုိ႔သည္ ဂါထာမႏၱရားႏွင္ ဥာဏ္ပညာ ထက္ျမက္ၾကသျဖင့္ သစ္လုုံးကုုိပင္ေရအထက္သုုိ႔ ဆန္တက္ေစႏုုိင္သည္။

ငါတုုိ႔လည္း ဤေတာနက္ႀကီးထဲတြင္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ေနထုုိင္လ်က္ေနပါက ဂါထာမႏၱရား တတ္ ေျမာက္၍ ဥာဏ္နီဥာဏ္နက္ရွိေသာ ေခါင္းမည္းလူသားတုုိ႔က ငါတုုိ႔ကုုိလည္း သူတုုိ႔၏လုုိရာသုုိ႔ ခုုိင္း စားၾကလိမ့္မည္။ ထုုိ႔ေၾကာင့္ ငါတုုိ႔ဤေတာနက္ႀကီးထဲတြင္မေနဘဲ ေ၀းေ၀းသုုိ႔ ေရွာင္သြားၾကပါစုုိ႔ ဟုုဆုုိ၏။ ထုုိအခါ ဆင္က လူတုုိ႔၏ဦးေခါင္းသည္ ငါ၏ေခ်းတုုံးမွ်သာ ရွိသည္။ ၎တုုိ႔ကုုိ ေၾကာက္စရာ မလုုိပါ ဘူးဟုုျပန္ေျပာေလသည္။ ထုုိ႔ေနာက္ ျခေသၤ့သည္ လူတုုိ႔၏ရန္ကုုိ ေၾကာက္ရြံ႕၍ အျခားေနရာသုုိ႔ ေျပာင္းေရြ႕သြားရာ ယေန႔တုုိင္ ဟိမႏၱာေတာ၌ မေတြ႔ရေတာ့ေပ။ က်ားႏွင့္ဆင္သာ က်န္ရွိခဲ့ေလ သည္။ ထုုိအခ်ိန္မွစ၍ လူသားတုုိ႔သည္လည္း ေတာထဲတြင္ရွိေသာ ဆင္ရုုိင္းမ်ားကုုိ ဖမ္းဆီးၿပီး လူတုုိ႔၏ ဆႏၵအတုုိင္း မိမိလုုိရာလုုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ခုုိင္းေစေလေတာ့သည္။ ဤသုုိ႔ လူသားတုုိ႔ ဆင္ကုုိ ဖမ္းဆီး ၍ ခုုိင္းစားႏုုိင္ခဲ့သည္မွာလည္း ကမၻာဦးအစကပင္ ျဗဟၼာမင္းႀကီးထေနာပုိက ဖန္ဆင္းၿပီး အမိန္႔ခ် မွတ္ထားျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ယုုံၾကည္ၾကေလသည္။ ခႏၱီးသွ်မ္းတုုိ႔၏ဆင္ဖမ္းျခင္းအစ AD- 1600 ခန္႔ ခႏၱီးလုုန္နယ္ေျမကုုိ စုုိးမုုိးအုုပ္ခ်ဳပ္ေသာ လုုန္းက်ိန္းေစာ္ဘြားမ်ားလက္ထက္၌ စ၀္အုုိက္မိန္း ခမ္းတြင္ သားေတာ္ ေတာင့္က်ိန္းမိန္း၊ ေတာင့္ႏုုိမိန္း၊ ေတာင့္အိန္မိန္းဟူ၍ သားေတာ္သုုံးပါး ထြန္းကား လာခဲ့ရာ သားေတာ္ ေတာင့္က်ိန္းမိန္းကုုိ ခန္က်ဳိနယ္၌လည္းေကာင္း၊ ေတာင့္ႏုုိမိန္းကုုိ ဖုုိင္လုုိင္(ဟုုိက်ဳိ)၌ လည္းေကာင္း၊ ေတာင့္အိန္မိန္းကုုိ မကတ္မိန္း၌လည္းေကာင္း အုုပ္ခ်ဳပ္ေစေလသည္။ ေတာင့္က်ိန္းမိန္းသည္ သားေတာ္ စ၀္အုုိက္ဆိန္လုုပ္က်ိန္းမိန္း အရြယ္ေရာက္လာေသာအခါ သားေတာ္အား မိမိအုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည့္ခန္က်ဳိကုုိ အုုပ္ခ်ဳပ္ေစ၍ မိမိမွာ ပူေတာင္းၿမိဳ႕သုုိ႔ သြားေရာက္ အုုပ္ခ်ဳပ္ေစသည္။ ဒုုတိယ သား စ၀္ညီက်ိန္းဆုုိင္ကုုိမႈ မႈဒုုန္ၿမိဳ႕စားအျဖစ္ ခန္႔အပ္သည္။ ေတာင့္ႏုုိမိန္းသည္လည္း သားေတာ္ ေတာင့္ႏုုိ ကုုိ မိမိအုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ဖုုိင္လုုိင္(ဟုုိက်ဳိ)ကုုိအပ္ႏွင္း၍ မိမိသည္ ပန္က်ိန္းခန္ၿမိိဳ႕ကုုိ အုုပ္ခ်ဳပ္သည္။ ဤကဲ့သုုိ႔ အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕အနယ္နယ္ကုုိ ပုုိင္စုုိးအုုပ္ခ်ဳပ္ႏုုိင္သျဖင့္ လုုန္းက်ိန္းတုုိ႔ အင္အားသည္ ပုုိမုုိေတာင့္တင္းလာေလ သည္။ ပူေတာင္းၿမိဳ႕စား ေတာင့္က်ိန္းမိန္းႏွင့္မႈဒုုန္စား စ၀္ညီက်ိန္းဆုုိင္တုုိ႔သည္ စိတ္ခက္ထန္၊ မာန္မာနႀကီးၿပီး တုုိင္းသူျပည္သားမ်ားအား မခန္႔ေလးစားျပဳျခင္း၊ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္စြာ ဆက္ဆံျခင္းတုုိ႔ေၾကာင့္ လူထုု သည္ စိတ္ရွည္သည္းခံျခင္း မရႏုုိင္ေလာက္ေအာင္ အေျခအေန ဆုုိး၀ါးလ်က္ ရွိသည္။ မန္ေစဟုုိခမ္း(နန္းေတာ္အရပ္)တြင္ စ၀္အုုိက္မိန္းခမ္းက နန္းေတာ္ေဆာက္လုုပ္ရာ၌ အခြန္ဘ႑ာႀကီးေလး စြာ ေကာက္ခံျခင္း၊ ကၽြဲႏြားတိရစၦာန္ကုုိ တစ္အိမ္ေထာင္က်စီ ေကာက္ခံျခင္းသာမကဘဲ ထိန္းေက်ာင္းမႈ မရွိ ေသာတိရစၦာန္မ်ားကုုိ ဖမ္းဆီးသိမ္းပုုိက္ျခင္း၊ ေစ်းဆုုိင္ လယ္ယာ ၿခံမ်ားကုုိ အခြန္ႀကီးေလးစြာ ေကာက္ခံ ျခင္း၊ အသက္ႏွစ္ဆယ္ႏွင့္အထက္ ေက်ာင္းထြက္စေယာက်ၤား ကေလးသူငယ္မ်ားမွအစ လူႀကီးလူလတ္မ်ား ကုုိ တစ္ေယာက္လွ်င္ ၀ါးတစ္လုုံး ႏွီးတစ္စည္း ႀကိမ္တစ္ေခ်ာင္း သက္ကယ္တစ္စည္း ပုုိ႔ေဆာင္ေပးရျခင္း၊ ေလာင္းကစားမ်ား ဖြင့္လွစ္ေပးသျဖင့္ သူခုုိးဓါးျပ အက်င့္ပ်က္သူမ်ား ေပါမ်ားလာျခင္း၊ လူထုုမ်ား တစ္ ေယာက္မက်န္ တာရုုိးထူ နန္းေတာ္ေဆာက္လုုပ္ရန္ လုုပ္အားေပးရျခင္း၊ ပ်က္ကြက္သူမ်ားကုုိ ထိေရာက္စြာ အေရးယူျခင္း စေသာ မတရားအႏုုိင္က်င့္ဒဏ္မ်ားကုုိ ျပည္သားတုုိ႔ မေက်နပ္ျဖစ္လာ၍ မႈဒုုန္လူထုုတုုိ႔က စတင္ကာ ဆန္႔က်င္လႈပ္ရွားလာခဲ့ၾကသည္။  မႈဒုုန္၊ လုုန္ေဖာင္း၊ မန္ဖုုိင္း၊ မန္ဆုုိင္၊ မန္ေတာင္၊ ခမ္းဟုုိစေသာ လူထုုေခါင္းေဆာင္တုုိ႔သည္ လူထုုကုုိ စည္း ရုုံး၍ မႈဒုုန္ၿမိဳ႕စား စ၀္ညီက်ိန္းဆုုိင္ကုုိ ပန္ဆိန္ကတ္ေစ်းတြင္ ၀ိုု္င္း၀န္းသတ္ျဖတ္ ကြပ္မ်က္လုုိက္ၾကသည္။ ထုုိအခ်ိန္မွစ၍ လုုန္းက်ိန္းေစာ္ဘြားမ်ားႏွင့္ျပည္သူလူထုုတုုိ႔သည္ ပဋိပကၡမ်ားျဖစ္ပြားလာခဲ့သည္။ အခ်ဳိ႕လူ ထုုေခါင္းေဆာင္လူႀကီးမ်ားသည္ ေစာ္ဘြားႀကီး အမ်က္ေဒါသ ေျပၿငိမ္းေစျခင္းအလုုိ႔ငွာ လက္ေဆာင္ဘ႑ာ ပစၥည္းမ်ားျဖင့္ သြားေရာက္ ဆက္သေတာင္းပန္ခဲ့ရာ ေစာ္ဘြားႀကီးက ခါးမလုုမ္းေတာက္(ကၽြန္က သခင္ကုုိ လက္ေဆာင္ျဖင့္ ဆက္သခယျခင္း မေမ့အပ္) စ၀္မလုုမ္းကင္(သခင္က လက္ေဆာင္ဘ႑ာမ်ား လက္ခံ စားသုုံးရမည္) ဟူ၍ မေခ်မငံ ခ်ဳိးႏွိမ္စြာ ေျပာဆုုိဆက္ဆံခဲ့သျဖင့္ လူထုုေခါင္းေဆာင္တုုိ႔မွာ စိတ္ပ်က္ အား ငယ္ရေလသည္။ ထုုိအခါ လူထုုေခါင္းေဆာင္းမ်ားျဖစ္သည္။ ခန္အုုိက္တိန္ကိန္႔၊ ပုုိမိန္းနာႏုုန္ဆိန္တီ၊ ခ်ိန္လိန္ေတာင္၊ ခ်န္ခမ့္ ရွန္၊ ခ်န္ကပ္ေထာ၊ ခ်န္ေဖာင္လြန္း စသည္တုုိ႔သည္ မုုိးေကာင္း စ၀္ဖွလုုံ(မုုိးေကာင္းဘုုရင္)ထံသြားေရာက္၍ အုုပ္ခ်ဳပ္သူ အႀကီးအကဲေခါင္းေဆာင္ ေစာ္ဘြားအသစ္ ေတာင္းခံတင္ျပရန္ ညိွႏုုိင္းတုုိင္ပင္ၾကေလသည္။ ထုုိ႔ ေၾကာင့္ မုုိးေကာင္း စ၀္ဖွလုုံ ေဆဟုုမ္ခန္ဖွထံ ေစာ္ဘြားသစ္ ေတာင္းခံရန္ လက္ေဆာင္ဘ႑ာအျဖစ္ ဆင္ ဖမ္းရန္ စီစဥ္ၾကေလသည္။ AD-1683 ေကာဇာသကၠရာဇ္(၁၀၄၅)ခုုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုုန္းလဆန္း ၁၄ ရက္ေန႔ကုုိ ေရြးခ်ယ္၍ ခႏၱီးလုုန္ ေဒသ၏ ေတာင္ဘက္ မုုန္းယတ္နယ္၊ မုုန္းယတ္ေခ်ာင္းဖ်ားသုုိ႔ လူထုုေခါင္းေဆာင္(၆)ဦး ေခါင္းေဆာင္ကာ ဆင္က်ဳံးျပဳလုုပ္ရန္ သြားေရာက္စီစဥ္ၾကေလသည္။ က်ဳံးတည္ေဆာက္မည့္သူတုုိ႔သည္ ခႏၱီးသွ်မ္းလုုိ တြန္တီ ဟုုေခၚေသာ ေတာဆင္အုုပ္မ်ား အၿမဲတေစ ျဖတ္သန္းသြားလာေနေသာ လမ္းေၾကာင္းကုုိ ရွာေဖြေရြးခ်ယ္၍ ၎လမ္းကုုိ တံခါး၀ထားၿပီး က်ဳံးအ၀ုုိင္းကုုိ တည္ေဆာက္ၾကေလသည္။ ထုုိေနရာသည္ ေတာဆင္အလြန္ေပါမ်ားေသာ ေဒသျဖစ္သည့္အတြက္ ရက္သတၱပတ္ၾကာေသာအခါ က်ဳံး ထဲတြင္ ဆင္ေကာင္ေရ(၁၀၀)ခန္႔မိေလသည္။ မိထားေသာဆင္မ်ားကုုိ ဖမ္းဆီးရန္အတြက္ ခ်န္အုုိက္မိန္း တိန္ကိန္႔က ၾကက္ရုုိးေဗဒင္ကုုိ တြက္ခ်က္ၾကည့္ရာ ခန္ခမ္းရွန္မိန္းယတ္က ဆင္က်ဳံးထဲ၀င္ၿပီး ဖမ္းဆီးပါက အႏၱရာယ္မရွိဘဲ အလြယ္တကူ ဖမ္းဆီးႏုုိင္မည္ဟုု ေဗဒင္ကိန္းခန္းအရ ျပဆုုိသျဖင့္ ၎က ၀င္ေရာက္ဖမ္း ဆီးရန္ သတ္မွတ္တာ၀န္ေပးသည္ကုုိ သေဘာတူလက္ခံၿပီး ဆင္ဖမ္းရန္အတြက္ အသြားအခရီးလမ္းတြင္ နမ့္ယတ္ေခ်ာင္းထဲဆင္း၍ မ်က္ႏွာသစ္ရာ ဆင္ကုုိ ယဥ္ပါးေစႏုုိင္သည့္ဆင္ယဥ္ပတၱျမားတစ္လုုံးကုုိ ေကာက္ ယူရရွိသည္ဟုုဆုုိသည္။ အခ်ဳိ႕အဆုုိအရ ဆင္ကုုိႏုုိင္ေသာ ေရဆင္တစ္ေကာင္ကုုိ ဖမ္းဆီးရမိသည္ဟုုဆုုိ သည္။ ခ်န္ခမ္းရွန္မိန္းယိတ္သည္ ဆင္ယဥ္ပတၱျမားတန္ခိုုးေၾကာင့္ ဆင္ေလွာင္ထားေသာ က်ဳံးထဲသုုိ႔၀င္၍ ဆင္ရုုိင္း မ်ားအထဲမွ ဆင္အဂၤါအျပည့္အစုုံဆုုံး အေခ်ာအလွဆုုံး ဆင္(၆)ေကာင္ကုုိ အႏၱရာယ္မရွိ လြယ္ကူစြာျဖင့္ စိတ္ႀကိဳက္ေရြးခ်ယ္ ဖမ္းဆီးယူၿပီး က်န္ေသာဆင္ရုုိင္းမ်ားကုုိ ျပန္လႊတ္လုုိက္ေလသည္။ ခႏၱီးသွ်မ္းအေခၚအရ ဖန္ဒီ(ဆင္ဖမ္းကၽြမ္းက်င္သူ)က ကြမ္ကီ(ဆင္ဖမ္းရာ လုုိက္တဲ့ဆင္ယဥ္)ကုုိစီး၍ က်ဳံးထဲ ၀င္ၿပီး က်ဳံးထဲရွိ ဖမ္းမိေနေသာ ေတာဆင္မ်ားကုုိ ဆုုိင္ဖန္ေေခၚ ဆင္ဖမ္းႀကိဳးျဖင့္ ေတာဆင္ရုုိင္း၏လည္ပင္း ကုုိ ႀကိဳးကြင္းပစ္စြပ္ကာ တစ္ေကာင္ၿပီး တစ္ေကာင္ဖမ္းယူရသည္။ လူထုုေခါင္းေဆာင္ (၆)ဦးတုုိ႔သည္ ဖမ္းဆီးရမိေသာ ဆင္(၆)ေကာင္ကုုိ တစ္ေကာင္စီစီး၍ AD-1683 ေကာ ဇာသကၠရာဇ္(၁၀၄၅)ခုုႏွစ္ ျပာသုုိလဆန္း (၁၄)ရက္ေန႔တြင္ ခႏၱီးလုုန္ စတင္ထြက္ခြာရာ မုုိးေကာင္းၿမိဳ႕ေတာ္ (မိန္းေကာင္း)သုုိ႔ေရာက္ရွိေသာအခါ မုုိးေကာင္း စ၀္ဖွလုုံႀကီး၏မွဴးမတ္မ်ားျဖစ္သည့္ ဆိန္လုုန္မုုိနမ့္ေကာင္း ေဟး၊ ဆိန္လုုန္မုုိနမ့္ေကာင္းခမ္း၊ ဆိန္လုုန္မုုိနမ့္ေပမုုိင္း၊ ဆိန္လုုန္မုုိနမ့္ႏြယ္တုုိ႔ေလးဦးႏွင့္ ေတြ႔ဆုုံညိႇႏုုိင္းၿပီး အက်ဳိးအေၾကာင္း တင္ျပေလသည္။ ထုုိ႔ေနာက္မိမိတုုိ႔ ယူေဆာင္လာေသာ လက္ေဆာင္ဘ႑ာပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည့္ ဆနပ္လိက္လုုိင္းႏွင့္ဆင္ ေျခာက္ေကာင္ႏွင့္အတူ တေပါင္းလဆန္း (၁၄)ရက္ေန႔တြင္ မုုိးေကာင္းစ၀္ဖွလုုံႀကီး၏ ေဟာ္နန္းသုုိ႔ ၀င္ ေရာက္ၿပီး စ၀္ဖွလုုံေဆဟုုမ္ခန္ဖွထံပါးသုုိ႔ အက်ဳိးအေၾကာင္းအစုုံလင္ကုုိ သံေတာ္ဦးတင္ ေလွ်ာက္ထားတင္ ျပၾကေလသည္။ အထက္ပါအေၾကာင္းအရာမ်ားသည္ ခႏၱီးသွ်မ္း သွ်မ္းနီလူမ်ဳိးတုုိ႔၏သမုုိင္းအေထာက္ထား ခုုိင္လုုံသည့္ ဆင္ဖမ္းသမုုိင္းလည္းျဖစ္ေတာ့သည္။ ေတာဆင္ရုိင္းဖမ္းနည္းမ်ား - က်ဳံးသြင္းဖမ္းျခင္း၊ - တုန္းစန္႔ သုုိ႔မဟုုတ္ မီလာရွီကာ (ႀကိဳးကြင္းပစ္ဖမ္းျခင္း)၊ - ေမ့ေဆးေသနတ္ျဖင့္ ပစ္ဖမ္းျခင္း၊ - တည္ဆင္ျဖင့္ ဖမ္းျခင္း သုိ႔မဟုတ္ ျမဴဆြယ္ဖမ္းဆီးျခင္း တုိ႔ျဖစ္ၾကပါသည္။- တုန္းစန္႔ သုုိ႔မဟုုတ္ မီလာရွီကာ(ႀကိဳးကြင္းပစ္ဖမ္းျခင္း)၊ ဤဆင္ဖမ္းနည္းကုုိ ျမန္မာႏုုိင္ငံတြင္ ခႏၱီးသွ်မ္း လူမ်ဳိးတုုိ႔ ပထမဦးဆုုံး လုုပ္ေဆာင္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ခႏၱီးသွ်မ္းႏွင့္သွ်မ္းနီလူမ်ဳိးတုိ႔၏ ရုိးရာဓေလ့လည္း ျဖစ္ပါ သည္။ ၎သွ်မ္းတုိင္းရင္းသားမ်ားသည္ အိိႏိၵယႏုိင္ငံ၊ အာသံျပည္နယ္သုိ႔သြားေရာက္ ေလ့လာသင္ၾကား၍ စတင္လုပ္ကုိင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ AD-1890 တြင္ ခႏၱီးသွ်မ္းလူမ်ဳိး စ၀္ဖမန္းေအာင္(မန္ေန)သည္ အသက္၁၈-၁၉ ႏွစ္အရြယ္ခန္႔(၁၈၉၀ ျပည့္ ႏွစ္)တြင္ ၎၏ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္း ခႏၱီးသွ်မ္းမ်ားရွိရာ အိႏိိၵယႏုိင္ငံ အာသံျပည္နယ္သို႔ သြားေရာက္၍ မီလာရွီ ကာဆင္ဖမ္းနည္းကို ေလးနွစ္တိုင္တိုင္ ေလ့လာသင္ၾကားခဲ့သည္။ စ၀္ဖမန္းေအာင္သည္ ခႏၱီးလုန္သို႔ျပန္ရာက္ၿပီး ထုိဆင္ဖမ္းနည္းျဖင့္ ၎ကုိယ္တုိင္ စ၀္ထုိနီ(လုပ္ငန္းရွင္)ႏွင့္ ဖန္ဒီ(ဆင္ဖမ္းကၽြမ္းက်င္သူ)အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ၿပီး ဆင္ဖမ္းလုပ္ငန္းကုိ လုပ္ကုိင္ျခင္း၊ အျခားသူမ်ားကုိလည္း သင္ၾကားျပသေပးျခင္း ျပဳလုပ္ခဲ့ရာမွ ခႏၱီသွ်မ္းမ်ား ဤဆင္ဖမ္းနည္းကုိ တတ္ေျမာက္ကၽြမ္းက်င္လာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဆင္္ဖမ္းနည္းကုိ ေစာေစာပုိင္းတြင္ သွ်မ္းဘာသာျဖင့္ တုန္းစန္႔ ႀကိဳးကြင္းပစ္ျခင္းဟုသာ ေခၚေ၀ၚခဲ့သည္၊ လြတ္လပ္ေရးရရွ္ိၿပီး ေနာက္ပုိင္းတြင္ ႏုိင္ငံေတာ္၏လမ္းညြန္မႈျဖင့္ ဆင္ဖမ္းသမ၀ါယမ အသင္းကုိ ထူေထာင္ ၍ ဆင္ဖမ္းလုပ္ငန္းမ်ားကုိ က်ယ္ျပန္႔စြာ တုိးခ်ဲ႕လုပ္ကုိင္လာသည္။ ေနာက္ပုိင္းတြင္ မီလာရွီကာ ေ၀ါဟာရ အေခၚအေ၀ၚကုိ သုံးစြဲလာပါသည္။ ေ၀ါဟာရမူရင္းမွာ အိႏိၵယႏုိင္ငံ အာသံျပည္နယ္ ကုလားလူမ်ဳိးမ်ား၏ ဘာသာစကားျဖစ္သည္၊ ေတာလုိက္မုဆုိးမ်ား ေတာေတာင္ထဲတြင္ ေတာေကာင္မ်ားကုိ ေနာက္မွလုိက္၍ ပစ္ခတ္ဖမ္းဆီးယူသကဲ့သုိ႔ ေတာထဲတြင္ရွိေနေသာ ေတာဆင္ရုိင္းမ်ားကုိ ေနာက္မွလုိက္၍ လုိက္လံဖမ္းဆီး ယူျခင္းဟု အဓိပၸါယ္ရွိသည္။ ဤဆင္ဖမ္းနည္းသည္ က်ဳံးစနစ္ဖမ္းနည္းထက္ အသက္အႏၱရာယ္ ပုိမုိမ်ားျပားၿပီး ရဲရင့္စြန္႔စားလုပ္ကုိင္ ေဆာင္ရြက္ရေသာ္လည္း လူအင္အားႏွင့္ေငြေၾကးအကုန္အက်မွာမူ က်ဳံးဖမ္းနည္းထက္ ပုိမုိသက္သာပါ သည္။ မီလာရွိီကာႀကိဳးကြင္းပစ္ ဆင္ဖမ္းနည္းမွာ ကြမ္ကီေခၚ အထူးသင္ၾကားတတ္ကၽြမ္းေသာ ဆင္ယဥ္ကုိ ဆိုင္ဖလာေခၚ ၀မ္းပတ္ႀကိဳး၊ ဆုိင္ကတ္ေခၚ သုိင္းႀကိဳးႏွင့္ဆင္ဖမ္းႀကိဳးမ်ား အျပည့္အစုံတပ္ဆင္၍ ဖန္ဒီေခၚ ဆင္ဖမ္းကၽြမ္းက်င္သူက ဦးစီးလုပ္ၿပီး မာအြတ္ေခၚ ဆင္ပဲ့ထိန္းသူက ဆင္အၿမီးပုိင္းတြင္ ထုိင္ကာ ေတာဆင္ ရုိင္းမ်ားေနာက္သုိ႔ အေျပးလုိက္ၿပီး မိမိလုိခ်င္ေသာ ေတာဆင္ရုိင္း၏ဦးေခါင္းကုိ ဆုိင္ဖန္ေခၚ ဆင္ဖမ္းႀကိဳး ကြင္းျဖင့္ပစ္ကာ ေတာဆင္ရုိင္း၏လည္ပင္းကုိ စြပ္ဖမ္းျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဆင္ဖမ္းႀကိဳးကုိလည္း မိမိတုိ႔ကုိယ္တိုင္ ၁၀လြန္း ၁၂လြန္းတင္ က်စ္ထားေသာႀကိဳး အေတာင္၂၀(သုိ႔)၃၀ ကုိ ယူေဆာင္သြားရသည္။ ထုိႀကိဳးကုိ မုိးမစုိ ေရမထိမိေစရန္ သတိထား ထိန္းသိမ္းထားရသည္။ ဖမ္းမိေသာ ဆင္ကုိ အျခားဆင္မ်ားျဖင့္ ညႇပ္၍(သုိ႔)တြဲ၍ ေခၚေဆာင္လာၿပီးေနာက္ ေဇာ္ပုိင္ေခၚ ဆင္ေခ်ာ့ေတးျဖင့္ ရက္ ္၂၀(သုိ႔)၃၀ရက္ခန္႔ ေခ်ာ့ရသည္။ ထုိ႔အခါဆင္သည္ ယဥ္ပါးလာ၍ လုိအပ္သလုိ ခုိင္းေစလုိ႔ရသည္။ ထုိင္း ႏုိင္ငံတြင္မႈ ဆင္၏အေနာက္ေျခေထာက္ကုိ ႀကိဳးကြင္းပစ္၍ ဖမ္းနည္းကုို သုံးၾကပါသည္။ ခႏီၱးသွ်မ္းနီတုိင္းရင္းသားတုိ႔၏မီလာရွီကာဆင္ဖမ္းလုပ္ငန္းကုိ စတင္လုပ္ကုိင္ခဲ့ေသာ ခုႏွစ္မွာ ၁၈၉၆-ခုႏွစ္ စ၀္ဖမန္းေအာင္(မန္ေန)ျဖစ္ပါသည္။ ၎သည္ ျမန္မာျပည္သုိ႔ျပန္ေရာက္ေသာအခါ အင္းေတာ္ႀကီး ဆင္ဖမ္း နယ္ လီဒုိလမ္း ေနာင္မီးဆင္စခန္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္၊ ၁၈၉၆ ခုႏွစ္ မတ္လ (၁)ရက္ေန႔သည္ အဂၤလိပ္ အစုိးရက မႏၱေလးမွမုိးေကာင္းၿမိဳ႕နယ္ထိ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ ေရာက္ရွိေသာႏွစ္ျဖစ္ပါသည္၊ ထုိႏွစ္ တြင္ စ၀္မန္းေအာင္သည္ သူ၏ဆင္ျဖင့္ မီးရထားတြဲကုိ ဆြဲေပးခဲ့ရသည္ဟု မွတ္တမ္းမ်ားအရ သိရွိရပါသည္၊ မီလာရွီကာဆင္ဖမ္းလုပ္ငန္းတစ္ခုလုပ္ကုိင္ရန္မွာ စ၀္ထုိနီေခၚ လုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးသန္႔သန္႔(သုိမဟုတ္) စု ေပါင္း၍ျဖစ္ျဖစ္ လုပ္ကုိင္ႏုိင္သည္။ လုပ္ငန္းပုိင္ရွင္က မိ္မိ္ကုိယ္တုိင္ ဆင္ဖမ္းခြင့္လုိင္စင္ ေလွ်ာက္ထားရၿပိီး မိမိကုိယ္ပုိင္လုိင္စင္ ဆင္ဖမ္းနယ္တြင္ လုပ္ကုိင္ႏုိင္သည္။ ကုိယ္ပုိင္လုိင္စင္ မရွိေသာ္လည္း သူတစ္ပါး၏ လုိင္စင္နယ္တြင္ လုပ္ကုိင္ႏုိင္ပါသည္။ ဆင္ဖမ္းလုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးသည္ အနည္းဆုံးအားျဖင့္ ကြမ္ကီဆင္ တစ္ေကာင္၊ စခန္းေစာင့္ ဆင္တစ္ေကာင္၊ ဖန္ဒီတစ္ဦး ဆင္လုပ္သား ႏွစ္ဦးသုံးဦးႏွင့္လုပ္ငန္းရွင္အပါ၀င္ လူ ငါးဦးေျခာက္ဦးႏွင့္ဆင္ႏွစ္ေကာင္ လုိအပ္ပါသည္။ မိမိတတ္ႏုိင္လွ်င္ တတ္ႏုိင္သမွွ် ကြမ္ကီဆင္မ်ားမ်ား စခန္းေစာင္မ်ားမ်ားထား၍လည္း လုပ္ကုိ္င္ႏုိင္ပါသည္၊ အေကာင္းဆုံးမွာ အနည္းဆုံး ကြမ္ကီဆင္ႏွစ္ေကာင္ႏွင့္စခန္းေစာင့္ဆင္တစ္ေကာင္ျဖင့္ လုပ္သင့္ပါသည္၊ ကြမ္ကီဆင္္တစ္ေကာင္တည္းဆုိလွ်င္ ေတာထဲသုိ႔ ဆင္ဖမ္းထြက္သည့္အခါ အခက္အခဲမ်ား ႀကံဳေတြ႔ႏုိင္ပါ သည္။ ကြမ္ကီဆင္ႏွစ္ေကာင္ဆုိလွ်င္ တစ္ေကာင္ႏွင့္တစ္ေကာင္ ၀ိုင္း၀န္းကူညီလုပ္ေဆာင္ႏုိင္သျဖင့္ ပုိ အဆင္ေျပပါသည္။ ဆင္ဖမ္းရာသီအခ်ိန္သည္ ပြင့္လင္းေျခာက္ေသြ႔ရာသီျဖစ္သည့္ တန္ေဆာင္မုန္းလမွတန္ခူးလ သုိ႔မဟုတ္ ေအာက္တုိဘာလ ေမလအထိ ျဖစ္သည္၊ ဖန္ဒီ၊ မာအြက္၊ ဆင္လုပ္သားမ်ားႏွင့္ ကြမ္ကီဆင္အကူမ်ား ငွား လွ်င္ ဆင္ဖမ္းရာသီအတြက္ အခေၾကးေငြမ်ား တြက္ခ်က္ၿပီး ငွားရမ္းရပါသည္၊ အဂၤလိပ္အစုိးရလက္ထက္ ဖန္ဒီငွားခသည္ ေတာဆင္ ေလးေကာင္ သုိ႔မဟုတ္ ငါးေကာင္ ဖမ္းဆီးရမိလွ်င္ ဖန္ဒီကုိတစ္ေကာင္ႏႈန္းက် ေပးရပါသည္။ အကယ္၍ ဆင္ဖမ္းရာသီကုန္ဆုံးေသာ္လည္း သတ္မွတ္သည့္ဆင္ေလးေကာင္ ငါးေကာင္ မရလွ်င္ လုပ္ငန္းရွင္က တစ္ရာသီလုံး၏ရသမွ်တန္ဖုိးေလးပုံတစ္ပုံကုိ ဖန္ဒီကုိ ေပးရသည္။ မာအြတ္ႏွင့္ က်န္ဆင္လုပ္သားမ်ားကုိမူ တစ္ရာသီလုံးတြင္ ရရွိသည့္အျမတ္ေပၚ မႈတည္ၿပီး ေငြျဖင့္သတ္မွတ္ ေပးေခ်ရ သည္၊ ဆင္စခန္းသိမ္းၿပီးေနာက္ လုပ္ငန္းရွင္ႏွင့္အတူ အမာခံအျဖစ္ ဆင္မ်ားကုိ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းေပး သူမ်ားကုိမႈ ဆင္ဖမ္းရာသီ သုံးႏွစ္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ ဆင္တစ္ေကာင္က် အဖုိးအခအျဖစ္ ေပးရသည္။ ဖန္ဒီ၊ မာအြတ္ႏွင့္ ဆင္လုပ္သားမ်ားအားလုံး စားစရိတ္ အ၀တ္အထည္ႏွင့္ေဆး၀ါးကုုန္က်စရိတ္အားလုံးကုိ လုပ္ ငန္းရွင္က တာ၀န္ယူက်ခံရပါသည္။ ကြမ္ကီဆင္ငွါးခမွာ လြတ္လတ္ေရးရခါစအခ်ိန္တြင္ ေငြေၾကးျဖင့္ေပးလွ်င္ ဆင္ဖမ္းတစ္ရာသီအတြက္ က်ပ္-၅၀၀ မွ ၁၀၀၀ အထိေပးရၿပီး ဆင္ျဖင့္ေပးရလွ်င္ ဆင္ဖမ္းရာသီ ႏွစ္ႏွစ္ သုိ႔မဟုတ္ သုံးႏွစ္လွွ်င္ ဆင္တစ္ ေကာင္က်ေပးရသည္၊ ႏႈန္းေပးရသည္ အခ်ဳိ႕လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ေတာဆင္ရုိင္းတစ္ေကာင္ ဖမ္းမိတုိင္း ဖန္ဒီကုိ ၂၅ က်ပ္၊ မာအြတ္ ၅ က်ပ္စသည္ျဖင့္ အပုိဆုေၾကးအျဖစ္ ခ်ီးျမႇင့္ေငြမ်ားေပးသည္။ ကြမ္ကီဆင္သည္ ဟုိင္းဆင္၊ ဟံဆင္ႏွင့္ဆင္မမ်ား အေကာင္းဆုံးျဖစ္သည္။ စြယ္စုံႏွင့္တည္မ်ားကုိလည္း သုံး၍ရေသာ္လည္း အစြယ္ရွည္ႀကီးမ်ား ပါေနသျဖင့္ ေတာဆင္မ်ား ေၾကာက္လန္႔တတ္၍ အနားကပ္မခံ ၾကေပ၊ ဟုိင္းဆင္ႏွင့္ဟန္ဆင္တုုိ႔မွာ ျပင္ပအျမင္အားျဖင့္ ဆင္မႏွင့္တူၿပီး အင္အားမွာ စြယ္စုံဆင္ႏွင့္ ဆင္မ ထက္ ပုိမုိအားေကာင္းသျဖင့္ ပုိမုိေကာင္းမြန္အားထားရသည္၊ ကြမ္ကီဆင္ျဖစ္ရန္မွာ နဂုိမူလကပင္ အက်င့္ စိတ္ေနစိတ္ထားေကာင္း၍ အားကုိးအားထားရေသာ ဆင္မ်ားကုိ ေရြးခ်ယ္ၿပီး ဆင္ဖမ္းလုပ္ငန္းတြင္ အသုံး ျပဳခုိင္းေစရင္း အထူးသင္ၾကား၍ တတ္ကၽြမ္းလာျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ကၽြမ္းက်င္ျခင္းႏွင့္ပုိ၍အားကုိး အားထားရျခင္းမ်ားကား တစ္ေကာင္ႏွင့္တစ္ေကာင္ တူညီျခင္းမရွိေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ငွားခေပးရသည္မွာလည္း ကၽြမ္းက်င္ျခင္းႏွင့္အားထားရျခင္းမ်ားကုိ လုိက္ၿပီး ေငြေၾကး ပုိ၍ေပးရပါသည္။ အဂၤလိပ္လက္ထက္တြင္ ေတာဆင္တစ္ေကာင္ ဖမ္းမိလွ်င္ ၎ဆင္ကုုိ အနည္းဆုုံးႏွစ္ႀကိမ္ သုုိ႔မဟုုတ္ သုုံး ႀကိမ္ ဆင္၏အရပ္အျမင့္ကုုိ တုုိင္းတာၿပီး အခြန္ေငြေကာက္ယူ၍ ခ်လန္ ေငြရေျပစာကုုိ ထုုတ္ေပးသည္။ အရပ္ ၅ ေပရွိေသာဆင္ကုုိ ပထမအခြန္ ဒဂၤါး ေငြ၂၅ က်ပ္၊ ဒုုတိယအခြန္ ၅၀ က်ပ္ေပါင္း ၇၅ က်ပ္ အရပ္ျမင့္ ၆ေပရွိေသာဆင္ကုုိ ပထမ ၅၀ က်ပ္ ဒုုတိယ ၇၅ က်ပ္ေပါင္း ၁၂၅ က်ပ္၊ စသည္ စတုုိးစတုုိး ေကာက္ခံ သည္။ ပထမဦးဆုံး စ၀္ဖမန္းေအာင္( မန္ေန)၊ ဒုတိယ စ၀္ဖေရႊနာ (မန္ေစ)၊ တတိယ စ၀္ဖေဆာင့္မိန္း၊ စ၀္ဖအန္စု (မုန္းလန္း)ႏွင့္ညီအစ္ကုိမ်ား စတုတၳ စ၀္ထိန္႔(မန္ပန္)၊ ပဥၥမ စ၀္ႏြဲ႔ဟြမ္(မန္ေစ) တုိ႔ျဖစ္ၾကသည္။ ေနာက္ပုိင္း တြင္ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ဆင္ဖမ္းလုပ္ငန္းကုိ လုပ္ကုိေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ စ၀္ဖမန္းေအာင္သည္ ဆင္ ဖမ္းလုပ္ငန္းကုိ လုပ္ကုိင္ရင္း ဆင္စားက်က္ေကာင္းမြန္ေသာေနရာမ်ားတြင္ ရြာမ်ား တည္ခဲ့သည္။ ၎တည္ ခဲ့ေသာရြာမ်ားမွာ မန္ေစတုန္၊ ကာမုိင္းၿမိဳ႕နယ္၊ နမ့္ဟုိင္ရြာအနီးႏွင့္ဂ်ပန္ေခတ္ေနာက္ပုိင္းတြင္ မုိင္းေကာင္း ၿမိဳ႕နယ္ ေညာင္ကုန္းရြာကုိ တည္ခဲ့သည္။ ခႏၱီးၿမိဳ႕နယ္ လုိင္စုိင္ရြာတြင္ လယ္တစ္စား ေဖာ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရ သည္။ ၎သည္ သတၱိေကာင္းသူ ျဖစ္သည့္အျပင္ အရပ္အေမာင္းေကာင္းၿပီး ခြန္အားဗလလည္း ေကာင္း သူျဖစ္သည္။ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ အသက္ ၈၁ ႏွစ္တြင္ ၎တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ေညာင္ကုန္းၿမိဳ႕တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ သည္။ စုိင္းေအာင္(ခ်င္းမုိင္)