ေက်ာ့ေခါင္းမွ ေစာ္ဘြားသို႔

    ေတာင္ပိုင္းရွမ္းျပည္၊ ေတာင္ႀကီးခရိုင္၊ ဓႏုအမ်ဳိးသားမ်ားေဒသ၊ ေျမလတ္နယ္ရွိ...
(၁)    ရငံ သို႔မဟုတ္ ရြာငံ
(၂)    က်ဳံး
(၃)    ပင္မွီ
(၄)    ပင္းဒယနယ္တုိ႔သည္ ပထမအမရပူရၿမိဳ႕တည္ နန္းတည္ ဗဒုံမင္းတရားေခၚ ဘုိးေတာ္ဘုရား(ဦး၀ုိင္း)လက္ထက္ကစ၍ “ေငြခြန္မွဴး”ေခၚ နယ္ရွင္မ်ားအုပ္ခ်ဳပ္ေသာနယ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

    ဘုိးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ေတာ္သို႔ မေရာက္မီ ေရွးအလြန္က်ေသာ ျမန္မာေနထြက္ဘုရင္မ်ားႏွင့္ပေဒသရာဇ္ေစာ္ ဘြားေန၀င္ဘုရင္မ်ားလက္ထက္ အဆုိပါေငြခြန္မွဴးေခၚ နယ္ရွင္မ်ား မရွိခဲ့ပါ။

    “ဟံသာ၀တီဆင္ျဖဴရွင္” “ဘုရင့္ေနာင္”လက္ထက္ ဇင္းမယ္၊ ယိုးဒယား၊ “လင္းဇင္း”တုိင္းမ်ားကို အတုိက္အခုိက္ အ သိမ္းအယူ စစ္ခ်ီတက္သြားေသာအခါ ေညာင္ေရႊနယ္ဘက္မွ စစ္ခ်ီတက္သြားရသည္။

    လင္းဇင္းတုိင္းကို ရွမ္းဘာသာ “လန္႔စန္႔”ဟုေခၚသည္။ “လန္႔”တစ္သန္း၊ “စန္႔”ဆင္အဓိပၸါယ္ျဖစ္၍ ဆင္တစ္သန္းနယ္ ဟုေခၚသည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ “ဆစ္(ပ္)ေဆာင္ပႏၷားဟုလည္း ေခၚေသးသည္။ ဆစ္(ပ္)ေဆာင္=၁၂၊ ပႏၷား=နယ္ ျဖစ္ရာ နယ္ႀကီး(၁၂)နယ္ဟုလည္း ေခၚသည္။

    “လန္႔စန္႔” သုိ႔မဟုတ္ “ဆစ္(ပ္)ေဆာင္ပႏၷား”နယ္သည္ ျမန္မာျပည္အေရွ႕ေျမာက္ ယူနန္ေတာင္ပိုင္းတြင္ ရွိၿပီး ယခု တရုပ္နီလက္ေအာက္ ေရာက္ရွိေနသည္။

    ျမန္မာဘုရင္ကို မျမင္ဖူး၍ ၀င္ေရာက္ဖူးေတြ႔လုိၾကေသာ ေျမလတ္နယ္ ဓႏုအမ်ဳိးသားအခ်ဳိ႕က ေရႊမႈန္႔၊ ေငြမႈန္႔၊ ဂ်င္းစိမ္း နႏြင္းစိမ္း၊ ကန္ေတာ့လက္ေဆာင္မ်ားႏွင့္၀င္ေရာက္ဖူးေတ႔ြၾကသည္။

    ဟံသာ၀တီဆင္ျဖဴရွင္က ၎တုိ႔၏အမည္နာမေနရပ္ေဒသမ်ားကို ပုရပုိက္တြင္ ေရးမွတ္ေစၿပီး ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားထံ ၾကည့္ရႈရန္ အပ္ႏွံထားခဲ့သည္။

    ဗဒုံမင္းတရားေခၚ ဘုိးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ေရာက္ေသာအခါ လူေနအိမ္ေျခ စည္ပင္တုိးပြား ရပ္ရြာေဒသကြဲျပား၍ ေက်းရြာတြင္ သူရသတၱိရွိၿပီး ကတိတည္ၾကည္ ေျဖာင့္မတ္ေသာသူကို “ေက်ာ့ေခါင္း”ဟုေခၚေသာ အႀကီးအမွဴးတင္ေျမႇာက္ၾက ေလသည္။ ျပည္ေထာင္စုေခတ္ “ကယား”ဟုေခၚေသာကရင္နီနယ္က ထၾကြေသာင္းက်န္းေသာအခါ “ေက်ာ့ေခါင္း”နယ္မ်ားမွ လူသူလက္နက္ လုိက္ပါတုိက္ခုိက္ၾကေသာေၾကာင့္ အေရးၿပီးေျပေသာအခါ ရငံေက်ာ့ေခါင္း၊ က်ဳံးေက်ာ့ေခါင္း၊ ပင္မွီေက်ာ့ ေခါင္း၊ ပင္းဒယေက်ာ့ေခါင္းတုိ႔အား ဘုိးေတာ္ဘုရားအမိန္႔ႏွင့္ေငြခြန္မွဴး ခန္႔အပ္ၿပီး အစီးအနင္း အေဆာင္အေယာင္မ်ားပါ ခ်ီး ျမႇင့္ေတာ္မူသည္မွာ...
၁။    ေရႊထီးတစ္လက္ေဆာင္း
၂။    ေရႊဖလားေသာက္
၃။    ေငြေထြးခံေထြး
၄။    ေငြဓါးတစ္လက္ကိုင္
၅။    တေကာင္းက ျမင္းရထားတြင္ ျမင္းကခေတာင္ကို အနီတစ္စုံ၊ သကၠလပ္ကုံးနီ၊ အမုိးျဖဴပန္းပြားတပ္ခြင့္ ေပးသည္။
    ျမန္မာဘုရင္္မင္းပြဲသဘင္ ဆင္ယင္က်င္းပေသာအခါ ဘုရင္ေရွ႕ေတာ္တြင္ ေစာ္ဘြား ၿမိဳ႕စားမ်ားႏွင့္ေရာေႏွာေနထုိင္ ခံစားခြင့္ရသည္။

    ေငြခြန္မွဴးတုိ႔ကို ေနျပည္ေတာ္မွ ေငြခြန္၀န္ႏွင့္က်ည္၀န္တုိ႔က ၾကည့္ရႈရၿပီး ၎တုိ႔နယ္မွာလည္း ေငြခြန္အုပ္တစ္ေယာက္၊ ေငြခြန္၀န္က ခန္႔ထားသည္။

    “အခြန္အတုပ္မွာ အထူးခန္႔ခြဲရုိးမရွိ၊ အမႈကိစၥေပၚေပါက္လာမွသာ ျပန္ညိႇေတာင္းခံျခင္း ရွိသည္။ တရားရာဇ၀တ္အမႈ အခင္းမ်ားမွာလည္း အခ်င္းခ်င္း ဆုံးျဖတ္၍ မၿပီးလွ်င္ ေငြခြန္အုပ္ထံသို႔ လႊဲအပ္ဆုံးျဖတ္ေစရာသည္။

    ေငြခြန္အုပ္ႏွင့္မၿပီးေျပလွ်င္ ေနျပည္ေတာ္ ေငြခြန္၀န္ထံျဖစ္ေစ၊ ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားထံျဖစ္ေစ အမႈသည္ သေဘာတူရာ သို႔ သြားေရာက္နာခံၾကရသည္။

    ပဥၥမသဂၤါယနာတင္ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးလက္ထက္ေတာ္သို႔ ေရာက္ရွိေသာအခါ ေငြခြန္မွဴးတုိ႔ကို ေငြခြန္၀န္ႏွင့္ က်ည္၀န္တုိ႔က အအုပ္အထိန္း ေစလႊတ္၍ မထားရ။ မုိးနဲ၊ မုိးၿဗဲ၊ တပ္ရံဗုိလ္မွဴးႀကီးမင္းသားႀကီးမ်ားႏွင့္စစ္ကဲႀကီးတုိ႔အား လႊဲအပ္ သည့္အခါ လႊဲအပ္၍ ေျမလတ္၀န္ဟုသီးျခားခန္႔အပ္ စီမံခန္႔ခြဲသည့္အခါ စီမံခန္႔ခြဲသည္။ ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားထံ ျပန္အပ္သည့္ အခါလည္း ျပန္အပ္သည္။
   
    ေငြခြန္မွဴးတုိ႔သည္ မိမိတုိ႔ဖြားစားအုပ္ခ်ဳပ္ေသာနယ္ပယ္ကို ေကာင္းစြာ မထိန္းသိမ္း၊ မတရားသျဖင့္ စီရင္ဆုံးျဖတ္ျခင္း၊ မမွန္မကန္ ထုံးစံကို လြန္က်ဴး၍ အခြန္ဘ႑ာခြဲခန္႔ေကာက္ခံျခင္းမ်ားရွိလွ်င္ တစ္ႀကိမ္မွ သုံးႀကိမ္တုိင္ေအာင္ ဗုိလ္မွဴးစစ္ကဲႀကီး တုိ႔က က်ဳိးေၾကာင္းျပသ ညႊန္ၾကားသြန္သင္ေလသည္။

    သြန္သင္၍ နားေထာင္မႈမရွိမွသာ ဘုရင္မင္းျမတ္ထံ တင္ေလွ်ာက္သည္။ ဘုရင္မင္းျမတ္က ေခၚယူသြန္သင္၍ မႏြံနာ ရွိမွသာ သင့္ရာအျပစ္ စီရင္ေလသည္။ သို႔ရာတြင္ ရုိးရာမပ်က္ေစဘဲ ဆက္လက္ခ်ီးေျမႇာက္ေလသည္။

    ရငံေငြခြန္မွဴး “ေမာင္ထြန္းလင္း”သည္ နယ္သူနယ္သားမ်ား အေနအစားၾကပ္တည္းက်ဥ္းေျမာင္းေအာင္ အမ်ဳိးမ်ဳိးဖိႏွိပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာေၾကာင့္ “ရငံ”နယ္သူနယ္သားမ်ား မခံရပ္ႏုိင္ၾက၍ ထၾကြဆူပူေသာင္းက်န္းၾကရာ ႏွိမ္နင္းၿပီးေနာက္ ေမာင္ထြန္း လင္းသည္ နယ္သူနယ္သားမ်ားႏွင့္သင့္တင့္ေအာင္ မေနေသာေၾကာင့္ နယ္သူနယ္သားမ်ား ထၾကြေသာင္းက်န္းသည္ဟုမင္း တုန္းမင္းႀကီးက ေမာင္ထြန္းလင္းကို ရာထူးမွခ်၍ ဗန္းေမာ္နယ္(နဂူ)ဆုိေသာအရပ္သို႔ ပုိ႔ထားရာ ၎နဂူအရပ္မွာပင္ အနိစၥ ေရာက္ေလသည္။ ေမာင္ထြန္းလင္းကို ရာထူးမွ ခ်ၿပီး ၎၏အဆက္အႏြယ္ “ေမာင္ညိဳစိန္”ကို ေငြခြန္မွဴးရာထူးခန္႔ထားၿပီး သကၠရာဇ္(၁၂၃၅)ခုႏွစ္တြင္ “ၿမိဳ႕စားရာထူးသို႔ တုိးျမႇင့္ခန္႔ထားေလသည္။

    ၿမိဳ႕စားေမာင္ညိဳစိန္သည္ သကၠရာဇ္(၁၂၃၇)ခုႏွစ္တြင္ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာအတြက္ မႏၱေလးၿမိဳ႕သို႔ တက္၍ ေခတၱေန စဥ္ အေနာက္၀င္းေတာ္မွဴး “ဦးပိုင္”က လုပ္ၾကံ၍ ကြယ္လြန္အနိစၥ ေရာက္ေလသည္။

    မင္းတုန္းမင္းက အေနာက္၀င္းေတာ္မွဴး“ဦးပိုင္”ကုိ ရာထူးမွခ်ၿပီး ဗန္းေမာ္နယ္ ေငြခြန္မွဴးေမာင္ထြန္းလင္း ကြယ္လြန္ အနိစၥေရာက္ေသာ (နဂူ)အရပ္သို႔ ပို႔ထားရာ ၎အရပ္မွာပင္ “ဦးပိုင္”အနိစၥ ေရာက္သြားသည္။

    ေမာင္ညိဳစိန္၏သား (၁၀)ႏွစ္အရြယ္ လူမမယ္(ေမာင္သူေတာ္)ကို မင္းတုန္းဘုရင္က ၿမိဳ႕စားရာထူးခန္႔၍ ၎၏မိေဒြး မယ္သိုင္းကို ရင္ခြင္ပုိက္အျဖစ္ႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္ေစေလသည္။ ေငြခြန္မွဴးေမာင္ထြန္းလင္းလက္ထက္ အႏွိပ္အစက္အမ်ဳိးမ်ဳိးခံရ၍ ေမာင္ထြန္းလင္းကို ရန္ညႇဳိးမေျပ သင္းအမ်ဳိးေတြကို ဂလဲ့စားေခ်မည္ဟု အၿမဲၾကံစည္ေနေသာ “တမင္ေဘာင္ ဟိန္မုိးသည္” ေမာင္ညိဳစိန္လက္ထက္က ၾကံစည္ခဲ့ဖူးေသာ္လည္း ေအာင္ျမင္မႈ မရွိခဲ့ေခ်။

    ေမာင္သူေတာ္ႏွင့္မယ္သိုင္းတုိ႔ လက္ထက္ ရငံနယ္အုပ္ခ်ဳပ္၍ (၁၀)ရက္မွ် ၾကာေသာအခါ တမင္ေဘာင္ဟိန္မုိးႏွင့္သား မက္ဘုရားဒကာ “ခ်စ္စု”တုိ႔က လူသူလက္နက္စု၍ တုိက္ခုိက္ရန္ ခ်ီတက္လာေသာေၾကာင့္ ေမာင္သူေတာ္ႏွင့္မယ္သိုင္းတုိ႔ ပင္းယနယ္သို႔ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ရေလသည္။ တမင္ေဘာင္ဟိန္မုိးႏွင့္သားမက္ခ်စ္စုတုိ႔ ရငံနယ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္၍ (၂၅)ရက္မွ် ၾကာေသာအခါ ေမာင္ညိဳစိန္၏အဆက္အႏြယ္ “ေမာင္အုန္းဘင္”ဆုိသူက လူသူလက္နက္ စုရုံးခ်ီတက္ တုိက္ခုိက္ရာ ဟိန္မုိးႏွင့္ ခ်စ္စုတုိ႔ ထြက္ေျပးရေလသည္။

    ေမာင္အုန္းဘင္သည္ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္မွ သီေပါမင္းလက္ထက္အထိ ေငြခြန္မွဴးရာထူးႏွင့္ရငံနယ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ ေလသည္။ သကၠရာဇ္ ၁၂၄၇-ခုႏွစ္၊ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္(၈)ရက္ အသက္အရြယ္(၂၆)ႏွစ္မွ်ရွိေသးေသာ သီေပါဘုရင္ ႏွင့္အသွ်င္ထိပ္စုျမတ္တုိ႔အား စာခ်ဳပ္ရန္ ေခတၱလုိက္ေတာ္မူပါဟု ၿဗိတိသွ်စစ္ဗုိလ္စစ္သားမ်ားက လိမ္လည္လွည့္စား၍ ၾကက္ ကေလး ငွက္ကေလးမ်ားကို ဖမ္းယူသလုိ ဖမ္းယူသြားၿပီးေနာက္ ထီးက်ဳိးစည္ေပါက္ ျပည္ေယာက္ယက္ျဖစ္ေနေသာအခ်ိန္တြင္ ေတာမီးေလာင္ ေတာေၾကာင္ လက္ခေမာင္းခတ္ဆုိသည့္အတုိင္း ေျမျပန္႔မွ ဓားျပဗုိလ္ႀကီး “ဗုိလ္ငါးလံ” သို႔မဟုတ္ “ဗုိလ္ငလံ” သည္ ေျမလတ္သို႔လာေရာက္ၿပီး ရငံရြာသား “ဗုိလ္ဦးက်ား”ႏွင့္ပူးေပါင္း၍ ေမာင္အုန္းဘင္ကို တုိက္ခုိက္ရာ ေမာင္အုန္းဘင္ အေရးမသာေသာေၾကာင့္ ၿဗိတိသွ်အစုိးရအုပ္ခ်ဳပ္လ်က္ရွိေသာ ေတာင္ငူသို႔ထြက္ေျပး၍ ၿဗိတိသွ်အစိုးရလက္ေအာက္၀င္ေရာက္ ခုိလႈံေလသည္။ ျမန္မာျပည္အားလုံးကို ၿဗိတိသွွွွ်အစိုးရတုိ႔သိမ္းယူၿပီးေနာက္ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းအေရးပိုင္(ရွမ္းျပည္မင္းႀကီး) က ဗုိလ္ငါးလံႏွင့္ဗုိလ္က်ားတုိ႔ကို ဖမ္းဆီးႏွိမ္နင္းၿပီးေနာက္ ေမာင္အုန္းဘင္ကို ရငံေငြခြန္မွဴးရာထူး ထပ္မံခန္႔အပ္တင္ေျမႇာက္ေလ သည္။

    သကၠရာဇ္ ၁၂၅၀-ခုႏွစ္တြင္ ေမာင္အုန္းဘင္ ကြယ္လြန္အနိစၥေရာက္၍ ေမာင္သူေတာ္မွာလည္း အရြယ္ေရာက္လာၿပီ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ၎ကိုပင္ ရငံေငြခြန္မွဴး ခန္႔အပ္တင္ေျမႇာက္ေလသည္။

    ၿဗိတိသွ်အစုိးရလက္ထက္ ေငြခြန္မွဴးတုိ႔ကို ရာဇ၀တ္တရားသူႀကီးအာဏာႏွင့္ခန္႔အပ္ထားေလသည္။ ထုိနယ္မ်ား၏အ က်ယ္အ၀န္းမွာ-

၁။    ရငံ၊ စတုရန္းမုိင္ (၃၅၉)မုိင္
၂။    ပင္းဒယ၊ စတုရန္းမုိင္ (၈၆)မုိင္
၃။    က်ဳံး၊ စတုရန္းမုိင္ (၂၄)မုိင္
၄။    ပင္မွီ၊ စတုရန္းမုိင္ (၄၀)မုိင္

    “နယ္ခ်ဲ႕လက္ေအာက္ ကြ်န္သေဘာက္ဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္ၿပီး ျပည္ေထာင္စုေခတ္ ေရာက္ေသာအခါ ရွမ္းကုန္းျပင္ ျမင့္ရွိ ေစာ္ဘြားၿမိဳ႕စား ေငြခြန္မွဴး အစရွိေသာ နယ္ရွင္မ်ားအား အဆင့္အတန္းအေခၚအေ၀ၚ ခြဲျခားမထားေတာ့ဘဲ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ လြယ္ကူေစရန္ နယ္ရွင္အားလုံးကို “စ၀္ဖလုံ”ေစာ္ဘြားႀကီးဟု ေခၚေ၀ၚသုံးႏႈန္း၍ ရာထူးအဆင့္အတန္း အတူထားေလသည္။

    “ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၂၀-ခုႏွစ္၊ တန္ခူးလျပည့္ေက်ာ္ ၂ ရက္၊ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၉၅၉-ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၂၄ ရက္ ၃၃ နယ္ ေသာ နယ္ရွင္ေစာ္ဘြားမ်ား မိမိတုိ႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာမ်ားကို စြန္႔လႊတ္၍ ရွမ္းျပည္နယ္အစုိးရသို႔ လႊဲေျပာင္းေပးၿပီးေနာက္ ေစာ္ဘြားမ်ား ပင္စင္လစာအျဖစ္ ေလ်ာ္ေၾကးေငြ အသီးသီး ရရွိၾကရာတြင္...

၁။    ရငံေစာ္ဘြား ၁၅၆,၀၂၆ (တစ္သိန္းငါးေသာင္း၊ ေျခာက္ေထာင္၊ ႏွစ္ဆယ့္ေျခာက္က်ပ္)
၂။    ပင္းဒယေစာ္ဘြား ၂၇၀,၁၃၉ (ႏွစ္သိန္းခုနစ္ေသာင္း၊ တစ္ရာ့သုံးဆယ့္ကိုးက်ပ္)
၃။    က်ဳံးေစာ္ဘြား ၅၀,၀၀၀ (ငါးေသာင္း)
၄။    ပင္မွီေစာ္ဘြား ၅၀,၀၀၀ (ငါးေသာင္း)
    ေစာ္ဘြားမ်ား မိမိတုိ႔နယ္ပယ္အတြင္းမွ ႏွစ္စဥ္ေကာက္ခံရရွိေသာ အခြန္ေတာ္ေငြကို မူတည္၍ ပင္စင္လစာေလ်ာ္ေငြ အျဖစ္ အသီးသီးရရွိၾကရာ ေျမလတ္နယ္ ‘‘စ၀္ဖလုံ”ေစာ္ဘြားႀကီးမ်ား အထက္ပါအတုိင္း ရရွိၾကေလသည္။


    ေက်ာ့ေခါင္းမွ ေစာ္ဘြားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိၾကေသာ ေျမလတ္နယ္ရွင္မ်ားအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာမ်ားကုိ စာေရးသူ သုေတသနျပဳမိသမွ် ခ်စ္ၾကည္ေရးက႑မွ ျပည္ေထာင္စုသို႔ တင္ျပအပ္ပါသည္။   
   
   
   
ဒါရုိက္တာဆရာျမင့္




မွတ္ခ်က္။    ။၁၉၆၉-ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလထုတ္ ေသြးေသာက္မဂၢဇင္း စာမ်က္ႏွာ(၃၉ မွ ၄၁ ထိ)၌လာရွိေသာေဆာင္းပါးကို ျပန္၍ စာစီရုိက္ထားပါသည္။